چرا فوتبال،پادشاه بلامنازع دنیای مدرن است؟!/ گفت و گو با «عطا پناهی» و «پدرام بهرامی»، تهیه کننده و کارگردان مستند «دریبل»

این‌که می‌گویند فوتبال فقط یک مسابقه ورزشی معمولی نیست و به زندگی پهلو می‌زند، شاید به مذاق آنها که عشق و علاقه‌ای به فوتبال ندارند، خوش نیاید و غیرواقعی و اغراق شده به نظر برسد، اما حتی اگر این مخالفان هم، به دور از هیاهو و از منظری تازه و دقیق به فوتبال نگاه کنند، مابه ازاهای آن را در زندگی کشف می‌کنند و شاید از این پس نگاهی جدی‌تر به این پدیده همیشگی داشته باشند. شما حتی اگر علاقه‌مند به فوتبال و شخصیت دیه‌گو مارادونا هم نباشید، با تماشای مستند زندگی‌اش ساخته آصف کاپادیا، نمک‌گیر خواهید شد! این‌که چطور فوتبال می‌تواند تا این حد آینه تقریبا تمام‌نمای یک جامعه و یک جهان باشد. به قول هومن باقری، راوی مجموعه در یکی از روایت‌هایش: «نمونه ای از دنیای ما».

مجموعه مستند دریبل محصول خانه مستند انقلاب اسلامی و سازمان هنری، رسانه‌ای اوج هم با چنین نگاهی به فوتبال و حواشی و روابط پنهان و دست‌های پشت پرده آن و مسائلی چون هواداری و ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ورود می‌کند و آن را پیش روی شما می‌گذارد.

این مجموعه مستند که در 10 قسمت 30دقیقه‌ای و به قلم مهدی اسدزاده تولید شده، اگرچه این روزها از طریق شبکه‌های 3 و مستند سیما پخش می‌شود و جزو آثار پرمخاطب است، اما ساختار مستندهای سینمایی را دارد و سریع و خوش ضرباهنگ و با انبوهی از تصاویر آرشیوی کمتر دیده شده، دست کمی از استانداردهای جهانی در این گونه ندارد.

زبان مشترک و جهانی

عطا پناهی، تهیه‌کننده مستند دریبل درباره این‌که چطور شد تصمیم به تهیه این مجموعه گرفت، گفت: با این‌که قبلا دو مستند فوتبالی به نام‌های رویای مسی و بازگشت‌های بزرگ در کارنامه‌ام بود و استقبال خوبی هم از آنها شد، اما حتی این مستندها هم آن چیزی نبودند که من دوست داشتم درباره فوتبال ساخته شود و به دنبال موضوعات جذاب دیگری بودم. به‌نظرم فوتبال و سینما فراتر از ظاهر این کلمات هستند و قدرت شگفت‌انگیزی دارند و حرف‌های بیشتری پشت ظاهرشان نهفته است و من به عنوان یک مستندساز دوست داشتم عمیق‌تر به این ماجرا نگاه کنم. به همین دلیل تصمیم گرفتم مجموعه مستند دریبل را بسازم. در این مستند از زوایای مختلف به دنیای فوتبال نگاه شده و این همان چیزی است که برایم جذابیت داشت.

او افزود: وقتی تصمیم به ساخت دریبل گرفتم با مهدی زارعی که پژوهشگر حوزه ورزش است، صحبت کردم و ایشان تحقیقات و پژوهش را در زمینه فوتبال و حواشی آن آغاز کرد. در این مستند در کنار فوتبال، به مضامینی مانند میهن‌پرستی، اقتصاد، سیاست، اسطوره و… پرداخته شده است. وقتی مراحل تحقیق به اتمام رسید از آقای مهدی اسدزاده که نویسنده توانایی است و به فوتبال هم علاقه دارد، خواستم تا متن مستند را با توجه به نتیجه تحقیقات بنویسد. ایشان هم به‌خوبی از پس این کار برآمد و نریشن‌های جذابی برای دریبل نوشت.

پناهی ادامه داد: فوتبال، زبانی مشترک و جهانی است. به همین دلیل فکر می‌کنم دریبل، مخاطبی جهانی دارد و فقط مخصوص مردم ایران و تماشاگران کشورمان نیست.

تهیه‌کننده دریبل درباره ترکیب و بسته‌بندی تصاویر آرشیوی و تولیدی در این مجموعه توضیح داد: ما ابتدا تصاویر آرشیوی را تهیه کردیم و وقتی ریتم تدوین شکل گرفت و درباره آن با پدرام بهرامی (کارگردان) به توافق رسیدیم، در جهت همان ریتم شروع کردیم به تهیه تصاویر تولیدی مبتنی بر قاب‌بندی‌ها و مدلی که مد نظرمان بود و فیلم را به آن شکل تدوین کرده بودیم. در واقع برای‌مان مهم بود تصاویر تولیدی با تصاویر آرشیوی و نوع تدوین‌مان کاملا همخوانی داشته باشد.

پناهی درباره مخاطبان هدف و تماشاگران دریبل هم گفت: به‌نظرم هر شخصی که یک بار فوتبال تماشا کرده باشد، می‌تواند مخاطب دریبل باشد. دریبل، جزو بهترین کارهایم بوده و بازخوردهای مثبت زیادی در فضای مجازی داشته است. مخاطبان با هشتگ دریبل درباره این کار با هم صحبت می‌کنند و نظرات‌شان را به اشتراک می‌گذارند.

پادشاه بلامنازع دنیای مدرن

پدرام بهرامی، کارگردان و تدوینگر مستند دریبل هم که پیش از این مجموعه‌هایی چون «کوله نارنجی» و «پونز» را ساخته، درباره این‌که چرا فوتبال را محور این مستند قرار داده، آمار جالبی ارائه داد و گفت: اجازه دهید در این مورد من اطلاعات، آمار و ارقامی ‌را برایتان عنوان کنم، چون به‌اصطلاح اعداد و ارقام هرگز دروغ نمی‌گویند. در سال 1969 و زمانی که آپولو روی ماه نشست، چیزی حدود 600میلیون تماشاگر به صورت زنده این رویداد را تماشا کردند. اتفاق بعدی مسابقه محمدعلی کلی با جورج فورمن در سال 1974 است که یک میلیارد تماشاگر داشت. رویداد دیگر اجرای پینک‌فلوید در سال 1990 در برلین است که بالغ بر 500‌میلیون بیننده داشته است.

در سال 2001 و در یازدهم سپتامبر این رویداد تروریستی به‌صورت زنده پخش می‌شد و بیش از دومیلیارد بیننده داشت. رویداد دیگر افتتاحیه المپیک 2008 چین است که سه‌میلیارد بیننده داشت. حالا برسیم به فوتبال، در مورد این ورزش گفته شده است که پادشاه بلامنازع دنیای مدرن است و برای این حرف، دلیل محکمی ‌وجود دارد. من آمار و ارقامی ‌از بیننده‌های مسابقات فینال جام‌جهانی در 20 سال اخیر به گزارش رویترز را جمع‌آوری کرده‌ام که از این قرار است: در سال 2002 سه‌میلیارد نفر، سال 2006 سه‌میلیارد نفر، سال 2010 سه‌میلیارد و 200میلیون نفر، سال 2014 کمی ‌بیش از سه‌میلیارد و 200میلیون و سال 2018 سه‌میلیارد و 500میلیون نفر بیننده پخش زنده مسابقه فینال این رویداد ورزشی بوده‌اند. طبق تحقیقات، مسابقه فینال جام‌جهانی بیشترین تعداد مخاطب تلویزیونی را در20 سال اخیر داشته است. جالب است بدانید در سال 2014 کل جمعیت زمین هفت‌میلیارد و 200میلیون نفر بوده و بیننده تلویزیونی فینال جام‌جهانی آن سال همان‌طور که اشاره شد بیش از سه‌میلیارد و 200میلیون نفر بوده است. یعنی تقریبا نصف جمعیت کره زمین در ساعتی مشخص درگیر تماشای مسابقه فوتبال فینال جام‌جهانی بوده‌اند. به نظرم این ارقام خودشان دنیایی حرف برای گفتن دارند و ثابت می‌کنند فوتبال، پادشاه بلامنازع دنیای مدرن است و شما نیز به جواب سوال‌تان می‌رسید که چرا فوتبال.

بهرامی ‌در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان دریبل را مستندی سیاسی خواند نیز توضیح داد: مستند دریبل را نمی‌توان در یک قالب مشخص جای داد و مثلا به آن گفت مستندی ورزشی. من دریبل را اثری ورزشی، ژورنالیستی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی می‌دانم. در سه قسمت از این مستند حرف از اقتصاد، سیاست و رسانه به میان می‌آید که سه ضلع یک مثلث را تشکیل می‌دهند و ما تاثیر فوتبال را بر هر سه ضلع این مثلث و تاثیر این اضلاع بر فوتبال را برسی کرده‌ایم. به همین خاطر مستند دریبل را نمی‌توان صرفا فیلمی ‌ورزشی یا سیاسی دانست.

او در پایان می‌گوید: سعی ما در دریبل، بر این بوده است تا کاری را به سرانجام برسانیم که قبلا در هیچ مستند فوتبالی انجام نشده باشد، یعنی وصل کردن نقاط مختلف موضوعی به هم و ارائه تحلیلی متفاوت. شما هر مستند فوتبالی را که تماشا کنید خواهید دید که موضوعی واحد را در نظر گرفته‌اند و مثلا به حواشی مسابقات فوتبال و یا رویدادی خاص می‌پردازند اما هدف ما این بود که نگاهی جامع‌تر داشته باشیم و تحلیل متفاوتی از فوتبال به مخاطب ارائه دهیم.‌

برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه مستند بپیوندید: