روایت زندگی پدر نوشت‌ افزار ایران در «خودکار» / گفتگو با محمد ثقفی، مستندساز

محمد ثقفی از فرآیند تولید مستند خودکار گفت و آخرین فعالیت‌های خود را در این عرصه تشریح کرد.

مستند خودکار به تهیه‌کنندگی عطا پناهی تولید خانه مستند است که این شب‌ها اکران آنلاین آن در سایت خانه مستند آغاز و به تازگی در جشنواره فیلم فردا هم انتخاب شده است. محمد ثقفی، کارگردانی فیلم در گفتگو با هنرآنلاین درباره آن گفت: مستند «خودکار» در اصل یک مستند پرتره درباره علی‌اکبر رفوگران است و درباره خودِ خودکار نیست. رفوگران در واقع سازنده و اولین تولید‌کننده خودکار در ایران بوده و در اصل عنوان خودکار را رفوگران روی این ابزار نوشتار گذاشته‌ است. چرا که پیش از آن، این ابزار هیچ اسمی به فارسی نداشت و اولین بار خانواده رفوگران خودکار را به ایران وارد کرد.

این مستندساز در ادامه بیان کرد: پس از ورود خودکار به ایران، رفوگران تصمیم می‌گیرد آن را در ایران تولید کند و به همین دلیل به او لقب «پدر نوشت‌افزار ایران» داده شده است. این فیلم، یک مستند پرتره درباره علی‌اکبر رفوگران و تلاش‌ها و خدماتی است که او در تولید خودکار و حوزه صنعت ایران انجام داده است. در مستند مقدمه‌ای نیز درباره تاریخچه نوشت‌افزار در ایران به مخاطب ارائه می‌شود ولی می‌توان گفت بیشتر درباره رفوگران است.

کارگردان مستند «خودکار» درباره علت انتخاب این موضوع و نحوه آشنایی خود با آن گفت: از علی‌اکبر رفوگران چند سال پیش در مراسم امین‌الضرب تجلیل شد و من آنجا با او آشنا شدم. در این مراسم بود که فهمیدم اولین تولیدکننده خودکار مشهور «بیک» که همه ایرانی‌ها با آن آشنایی دارند، در قید حیات است و همین باعث شد تصمیم بگیرم مستندی از او و فعالیت‌هایش بسازم. گرچه او حاضر نبود مستندی از زندگی‌‌اش ساخته شود. با این حال بعد از حدود یک سال تلاش فیلم به مرحله تولید رسید.

ثقفی درباره اکران آنلاین فیلم‌های مستند که این سال‌ها به همت سایت‌هایی چون خانه مستند رواج بیشتری پیدا کرده و تاثیر آن بر مستندسازان ایران گفت: اکران آنلاین با توجه به شرایط دو سال گذشته دنیا که درگیر کرونا بوده‌ایم، امتحان خود را پس داده است. این شیوه برای بهتر دیده شدن هر فیلمی اعم از داستانی و مستند خوب است. در حوزه مستند که نسبت به فیلم بلند داستانی مهجورتر است، این شیوه اکران کمک بهتری برای دیده شدن می‌کند. چرا که فیلم‌های مستند اساسا هیچ وقت فرصتی برای اکران نداشتند و تنها تلویزیون محل نمایش این آثار بوده است. البته این موضوع صرفا محدود به ایران نیست و در تمام دنیا نیز همین‌‎گونه است. شاید در دنیا چند سینما فیلم‌های مستند را نمایش دهند ولی باید گفت همیشه ویترین همه مستندها در دنیا تلویزیون بوده است.

کارگردان مستند بالاتر از افسانه‌ها، درباره تفاوت اکران آنلاین مستندها و نمایش این آثار در تلویزیون نیز خاطرنشان کرد: اکران آنلاین باعث می‌شود مستندها واضح‌تر دیده شوند، منظورم از واضح‌تر این است که ممیزی‌های موجود در تلویزیون در اکران آثار در وی‌او‌دی‌ها کمتر است و همینطور باعث می‌شود مستند خیلی سریع‌تر دست مخاطب برسد. مثلا برای نمایش در تلویزیون زمان زیادی صرف می‌شود اما در اکران آنلاین مخاطب دسترسی خیلی سریع‌‎تری به مستند دارد. به ویژه اگر سایت تخصصی مستند آن اثر را اکران کند.

این فیلمساز در ادامه بیان کرد: وقتی مخاطب وارد سایت تخصصی اکران آنلاین مستند می‌شود، حق انتخاب دارد که بین چند مستندی موجود کار مورد نظر خود را برای تماشا انتخاب کند. همین‌طور در سایت تخصصی قطعا اطلاعاتی درباره مستند وجود دارد و درباره آن تبلیغ شده است. باید تاکید کنم که تبلیغات برای دیده‌‎شدن مستندها و البته هر فیلمی خیلی مفید است.

کارگردان مجموعه مستند «زیر یک سقف» در پاسخ به این پرسش که آیا پروژه جدیدی را در حال ساخت دارد یا خیر گفت: در حال کار روی پروژه‌ای هستم ولی در مورد موضوع پروژه که باز هم یک اثر مستند است نمی‌توانم توضیح دهم. ضمن اینکه قطعا سمت ساختن فیلم داستانی بلند در آینده خواهم رفت و احتمالا این تصمیم را امسال عملی می‌کنم.

کارگردان مستند «خودکار» درباره این‌که علاقه‌اش صرفا فیلم‌های پرتره است یا به نوع دیگری از سینمای مستند نیز توجه دارد بیان کرد: قصه‌گویی دغدغه اصلی من در ساختن یک اثر مستند است. برحسب اتفاق در این سال‌ها بیشتر مستند پرتره ساخته‌ام با این حال مساله من قصه‌گویی و روایت داستان است. البته باید بگویم دغدغه شخصی من برقراری ارتباط فیلم با طیف گسترده‌ مخاطب است. به این معنی که صرفا مخاطب اثرم یک مخاطب خاص مستند نباشد بلکه مخاطبی هم اثر من را ببیند که قبل از آن هیچ فیلم مستندی ندیده یا پیگیر این سینما نباشد. به نظرم یک مستند قصه‌گو با طیف مخاطب گسترده‌ای ارتباط برقرار می‌کند.

این کارگردان که تدوین کارهای خود را نیز انجام می‌دهد، درباره علاقه خود بین کارگردانی و تدوین و این‌که چقدر تدوین می‌تواند به کارگردانی کمک کند، گفت: قطعا دانش و تسلط کارگردان بر دیگر حوزه‌های فیلمسازی از جمله تدوین، نویسندگی، فیلمبرداری و یا حتی صدابرداری باعث مسلط‌تر شدن فیلمساز بر ساخت اثرش می‌شود. من کار خود را با تدوین شروع کردم، چون تحصیلات من در این زمینه بود و از تقریبا ۱۰ یا ۱۱ سال پیش حرفه‌‌ای تدوین انجام می‌دهم و پس از آن که سمت مستندسازی آمدم، خودم فیلم‌هایی که می‌سازم را تدوین می‌کنم. فکر می‌کنم این دو حرفه به هم بسیار کمک می‌کنند و معتقدم اگر کارگردان مستند تدوینگر فیلم خود نیز باشد، بیش از اینکه فیلمبردار فیلم خودش باشد، امر مهم‌تری است، چون سینمای مستند بیشتر از سینمای داستانی به تدوین وابسته است.

ثقفی با اشاره به اینکه سال گذشته مستندی را مقابل دوربین برده که امسال قرار است به نمایش دربیاید، عنوان کرد: عنوان این مستند «کودکان پشت ویترین» است و به کودکانی که در حوزه مدلینگ در ایران فعالیت می‌کنند می‌پردازد. تمرکز این مستند بر حقوق زیرپاگذاشته این کودکان است.

این فیلمساز در پایان درباره چگونگی نمایش مستند «کودکان پشت ویترین» چنین عنوان کرد: قطعا این مستند در تلویزیون نمایش داده نمی‌شود و احتمالا یا در جشنواره «سینماحقیقت» امسال یا زودتر از آن رونمایی خواهد شد. البته در نهایت به سامانه‌های وی‌اودی راه پیدا می‌کند و آن‌جا پخش می‌شود.

منبع: خبرآنلاین

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: