در پزشکی قانونی چه می گذرد؟ آشنایی با پزشکی قانونی به بهانه اکران مستند سینمایی کاشف
پیوندها
آخرین اخبار مستند
در پزشکی قانونی چه می گذرد؟ آشنایی با پزشکی قانونی به بهانه اکران مستند سینمایی کاشف
سازمان پزشکی قانونی یکی از زیرمجموعه های قوه قضائیه است که به منظور کارشناسی در امور پزشکی و تحقیق در وقوع جرم ها و بررسی بسیاری از دعاوی کیفری مثل قتل، تجاوز به عنف و تجاوز جنسی فعالیت می کند.
پزشکی قانونی چیست؟
پزشکی قانونی یکی از مهمترین بخش‌های علوم جنایی و قضایی است که از اصلی ترین وظایف آن تشخیص علت مرگ انسان‌هاست. حضور پزشکی قانونی در بسیاری از پرونده های کیفری الزامی و پر رنگ است. سالانه بیش از دو میلیون پرونده قضائی به سازمان پزشکی قانونی سراسر کشور ارجاع می‌شود.
متخصصین پزشکی قانونی چه کسانی هستند؟
پزشکان متخصصی هستند که با حیطه کاری فراتر از نام سازمان پزشکی قانونی و طبق مجوزهای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، درگیر و توانمند در حیطه‌های تخصصی پزشکی شامل پزشکی قانونی، مسمومیت‌های بالینی و اخلاق پزشکی می‌باشند. متخصصین پزشکی قانونی بجز در سازمان پزشکی قانونی در گروه‌های پزشکی قانونی و گروه‌های مسمومیت دانشگاه‌های علوم پزشکی و همچنین در مراکز خصوصی و خیریه پزشکی نیز شاغل می باشند.
وظایف سازمان پزشکی قانونی چیست؟
این سازمان مطابق با ماده یک «قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور»، با اهداف خاصی تشکیل شده است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اظهار نظر در امور پزشکی قانونی و کارشناسی آن، کالبدشکافی و انجام امور آزمایشگاهی و پاراکلینیکی به دستور مراجع ذی‌صلاح قضایی
- پاسخ به استعلامات ادارات و سازمان‌های وابسته به قوه قضاییه و سایر دستگاه‌های دولتی
- اجرای برنامه های کارآموزی پزشکی قانونی و بررسی صلاحیت علمی داوطلبان خدمت پزشکی قانونی در سازمان
- همکاری علمی و انجام امور آموزشی و پژوهشی مورد نیاز دانشگاه‌ها که برای پیشبرد اهداف سازمان و دانشگاه‌ها مفید می‌باشد
- تبادل اطلاعات علمی مورد نیاز با مراکز آموزشی داخل و خارج کشور
پس یکی از اصلی ترین وظایف متخصصان پزشکی قانونی کمک به دادگاه و پلیس در حل پرونده‌های قضایی، جنایی یا پزشکی پیچیده است که می‌تواند به کشف دلیل مرگ افراد کمک کند. تمرکز اصلی فعالیت‌های متخصصان پزشکی قانونی در این حوزه بر معاینه اجساد قرار داشته و شامل بازبینی سابقه پزشکی قربانی، معاینات خارجی، اسکن بدن و در نهایت معاینات داخلی و کالبد شکافی است تا دلیل مرگ با جزئیات کامل و دقیق مشخص شود. طی این روند علاوه بر پزشک و آسیب شناس قانونی، متخصصانی مانند سم شناسان، هیستوپاتولوژیست‌ها، میکروبیولوژیست‌ها و همچنین متخصصان ژنتیک به منظور افزایش توانایی در انجام تحقیقات همکاری خواهند داشت.
این متخصصان همچنین باید در صحنه های وقوع جرم حاضر شده و پیش از تغییر دادن آن به عکسبرداری و جمع آوری مدارک موجود بپردازند. اثرانگشت، نمونه‌برداری از بافت‌های طبیعی،خون، مو یا ناخن و دیگر آثار به جا مانده در صحنه از اصلی ترین وظایف این پزشکان در صحنه جرم به شمار می رود.
مستند سینمایی کاشف، اولین فیلمی است که کار این متخصصان را به گونه ای جذاب به تصویر کشیده است که می توانید آن را از لینک زیر تماشا کنید:
در چه مواردی مراجعه به پزشکی قانونی الزامی است؟
طبق اطلاعات سازمان پزشکی قانونی از جمله مواردی که باید جهت اخذ نظر کارشناسی به این سازمان مراجعه شود عبارت اند از:
- معاینات پزشکی برای مصدومین ناشی از نزاع، تصادف و حوادث کار
- معاینه بر بالین بیمار (در مواردی که به هر دلیل، نتوان فرد را برای معاینه به پزشکی قانونی منتقل کرد)
- معاینات روان پزشکی، بررسی رشادت (مثلا حکم رشد ، حکم رشد دختر برای ازدواج ) و اهدای عضو
- معاینات از کار افتادگی (در این معاینات، اگر بررسی باید در دو زمینه جسمی و روانی انجام شود، فرد باید در هر دو بخش مورد معاینه قرار بگیرد)
- بررسی گواهی استعلاجی (در این مورد معمولاً رسیدگی با ارائه نامه ای از واحد امور اداری محل اشتغال انجام شده و فرد مورد نظر باید علاوه بر معرفی نامه واحد امور اداری، گواهی پزشک معالج، نسخه دارویی مرتبط و ممهور به مهر داروخانه و نیز سایر مدارک پزشکی مورد نیاز را به کارشناسان سازمان ارائه کند)
- معاینات و آزمایش‌های استخدامی
- آزمایش های اعتیاد و الکل
- آزمایش بررسی بارداری
- معاینات و آزمایش‌های فرزندخواندگی
- معاینات اظهار نظر درباره تحمل کیفر
- صدور مجوز سقط درمانی (در این مورد، زن باردار می تواند شخصاً تقاضای رسیدگی را به سازمان پزشکی قانونی تسلیم کند)
- معاینات و آزمایش های مربوط به صدور مجوز اهدای جنین (در این مورد، افزون بر مدارکی مانند نامه مرجع قضایی و اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین، ارائه گواهی پزشک معالج مبنی بر ناباروری زوجین و سلامت زن از نظر قابلیت بارداری الزامی است)
- معاینه تعیین سن (برای انجام این معاینات، ارائه مدرک تحصیلی، الزامی است)
- آزمایش DNA (انجام این آزمایش که معمولاً برای تشخیص هویت افراد انجام می‌شود با ارائه نامه از مراجع قضایی ممکن است)
- معاینه جسد و صدور جواز دفن (برای انجام این معاینه و صدور مجوز مورد نیاز، افزون بر نامه مراجع قضایی ذی صلاح، به اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی یکی از بستگان درجه اول متوفی هم نیاز است)
- صدور گواهی فوت (برای صدور این گواهی، درخواست کتبی یکی از بستگان درجه یک متوفی و اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی وی الزامی است. صدور گواهی فوت در پرشکی قانونی، برای اجساد معاینه شده، رایگان است)
- معاینه و تشخیص تجاوز جنسی
روند مراجعه به پزشکی قانونی چگونه است؟
استفاده از نظر کارشناسان پزشکی قانونی، نیازمند طی مراحل اداری مخصوص به خود است و سازمان پزشکی قانونی به جز برخی موارد محدود مانند صدور گواهی فوت، هیچ گاه پاسخگوی افرادی که رأساً برای دریافت نظر کارشناسی به این سازمان مراجعه می‌کنند، نیست. به عبارت دیگر، فرد مراجعه‌کننده، باید از سوی مراجع ذی‌صلاح، کتباً به پزشکی قانونی معرفی شده باشد. بنابراین، در صورتی که به هر دلیلی، اعم از جراحت ناشی از ضرب و جرح، تصادف و … قصد مراجعه به پزشکی قانونی را دارید، ابتدا باید به کلانتری محل وقوع جرم مراجعه کرده و سپس بر اساس مستنداتی که مأمور آن ها را تهیه و صورت جلسه می کند، تقاضای مراجعه به پزشکی قانونی صادر گردد. این معرفی نامه باید دربرگیرنده تاریخ، شماره ثبت و نیز ممهور به مهر مرجع ارسال درخواست باشد. درج مشخصات کامل هویتی فرد مورد معاینه در معرفی‌نامه نیز ضروری است.
پس از دریافت معرفی نامه، با در دست داشتن کارت ملی، می توان به مرکز پزشکی قانونی که آدرس آن از محل صدور معرفی نامه دریافت شده است، مراجعه کرد. در این مراکز، معمولاً ابتدا فرم‌هایی برای شرح درخواست ارائه می‌شود که پس از تکمیل آن ها و واریز هزینه رسیدگی، زمان معاینه تعیین شده تا پس از انجام آن، نظر کارشناسی برای ارائه به مراجع ذی‌صلاح، صادر شود.
کالبد شکافی چیست؟
کالبد شکافی نوعی معاینه پزشکی است که بر روی متوفی انجام می‌شود تا از این طریق عوامل موثر در مرگ وی مشخص شوند. کالبد شکافی با هدف کشف اطلاعات زیر انجام می شود:
- دلیل مرگ
- هویت متوفی
- زمان مرگ
- شدت و شکل جراحت‌ها
- شرایطی که منجر به مرگ فرد شده
- الگوی جراحت ها و مرگ به منظور جلوگیری از وقوع رویدادی مشابه
تقسیم بندی انواع مرگ از نظر علل مرگ
۱- تقسیم بندی بر اساس طبیعی یا ناگهانی بودن مرگ
مرگ طبیعی و ناشی از بیماری است یا مرگ خشن و ناشی از تروما؟ تروما به هرگونه آسیب حاصل از عوامل مکانیکی، فیزیکی، شیمیایی و حرارتی که سبب مرگ یک انسان می شود اطلاق می گردد. در نتیجه ی وارد شدن تروما بر بدن، صدمه، آسیب، ضایعه، آثار و عوارضی حاصل می شود که ممکن است به صورت کبودی، تورم، بریدگی، سوختگی و … بروز نماید. تروما دو نوع فیزیکی و شیمیایی دارد. ترومای شیمیایی مانند مسمومیت و اسید پاشی و ترومای فیزیکی مانند ضرب و جرح ها، فشار بر گردن و قفسه سینه، حوادث رانندگی، سقوط، برق گرفتگی و صاعقه زدگی، سوختگی و سرمازدگی است.
۲- تقسیم بندی بر اساس مشکوک و غیرمشکوک بودن مرگ
اگر پزشک در مورد علت فوت و دخالت عوامل دیگری غیر از بیماری، کوچک ترین ابهامی داشته و یا اینکه تشخیص بدهد که تروما یا عوارض تروما علت فوت بوده و یا در فوت نقش داشته است و یا احتمال وقوع شکایتی را درحال حاضر و یا در آینده بدهد (حتی اگر علت فوت بیماری باشد) در این صورت مرگ مشکوک بوده و جسد باید به پزشکی قانونی ارجاع شود.
حال با توجه به آنچه بیان شد، مرگ هایی که در حیطه ی مسوولیت پزشکی قانونی قرار می گیرند را می توان در این موارد خلاصه نمود:
- مرگ های ترومایی
- مرگ هایی که شکایت درخصوص آنها مطرح است؛ هرچند که علت فوت مشخص باشد. (شکایت ازاشخاص حقیقی یا حقوقی و یا کادر درمانی)
- مرگ هایی که بار مالی داشته باشد؛ هرچند که علت فوت نیز مشخص باشد. (بیمه عمر، دیه نفس و…)
- هر مرگی که علت فوت آن مشخص نباشد (بیماری های ناشناخته و غیرمعمول )
در چه مرگ هایی لازم است جسد به پزشکی قانونی ارجاع شود؟
در مواردی که متوفی ناشناس باشد و یا در خصوص فوت شکایتی مطرح باشد و یا اینکه مشمول موارد ۱۹ گانه ارجاع جسد به پزشکی قانونی باشد (مثل مرگ به دنبال قتل، خودکشی، حوادث ترافیکی، حوادث کار، مسمومیت، مواد مخدر، سقوط از بلندی، خفگی، تصادف، سوختگی و …)، لازم است جسد با دستور مراجع قضایی به سازمان پزشکی قانونی ارجاع بشود. صدور جواز دفن و در صورت نیازِ بستگان متوفی، گواهی فوت، به عهده پزشکی قانونی است، یعنی کارشناسان پزشکی قانونی باید با معاینه جسد دلایل مرگ فرد را مشخص کنند تا حقوقی از متوفی ضایع نشود و یا اتهام احتمالی وارده به افراد، رد یا تأیید بشود.
مستند سینمایی کاشف؛ نخستین مستند در مورد ناگفته های پزشکی قانونی
تالار تشریح پزشکی قانونی، واحد مرکزی معاینات پزشکی قانونی، آزمایشگاه ژنتیک و سرولوژی پزشکی قانونی، واحد معاینات روانپزشکی پزشکی قانونی بخش‌هایی از پزشکی قانونی هستند که در مستند چهل دقیقه‌ای کاشف به آنها پرداخته شده است و در جریان بررسی هر کدام از این بخش‌ها قصه‌ای از پرونده‌های مختلف نیز روایت شده‌اند.
مثلا کودکی که مورد آزار و اذیت و ضرب و شتم پدرش قرار گرفته است، سرنوشت پلیسی که تیرش به خطا رفته و مجرم در مقام طلبکار ظاهر شده است، یا دخترانی که مورد تعرض قرار گرفته اند، سرباز وظیفه‌ای که به قتل رسیده و جسدش بعد از سال‌ها پیدا شده، زن بارداری که توسط شوهر معتادش به قتل رسیده، تازه عروسی که قربانی یک نقشه شوم شده و … قصه‌هایی هستند که از بین میلیون‌ها پرونده‌ای که هر ساله به پزشکی قانونی ارجاع داده می‌شوند برای روایت این مستند سینمایی انتخاب شده‌اند.
مستند کاشف را از لینک زیر تماشا کنید:
>>> تماشای فیلم <<<
جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید:
