برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه مستند بپیوندید:
سكوتِ هراس آور جنگ/ نقدی بر مستند «حلب: سکوت جنگ»
سكوتِ هراس آور جنگ/ نقدی بر مستند «حلب: سکوت جنگ»

برای نمایش تصاویر هراس آور جنگ، همیشه چنین نیست كه نیازی به ارایه ی تصاویری بی واسطه از صحنه ی جنگ و گریز نیروهای مهاجم یا مردمان بی دفاع و بمباران و شلیك رگبار گلوله و پرتاب نارجك و خمپاره و…. باشد. گاه، تنها با نمایش تصاویر بی جان و عكس های متنوع یا تصاویری زنده و بدون سكون از ویرانه های جنگ، با استفاده از كم ترین صداهای طبیعی حاكم بر همان فضاها، فیلم های مستند تاثیرگذاری می توان ساخت كه ذهن مخاطب علاقه مند به این گونه آثار را به راستی درگیر موضوع فیلم نماید و اورا به تفكر وا دارد.
در عرصه ی مستندسازی، تازه ترین نمونه ی مناسبی كه هنوز در خاطر دارم، مستند «صدای سكوت» (ساخته ی پناه برخدا رضایی) است كه از رویداد تكان دهنده ی بمباران شیمیایی سردشت و حلبچه، از دریچه ی نگاه دوربین عكاسان ایرانی، درباره ی این جنایت های جنگی، روایتی تلخ وتكان دهنده را بازگو می كند.
«حلب» به عنوان بزرگ ترین شهر بازرگانی سوریه، یكی از كهن ترین شهرهای خاورمیانه است كه از نیمه ی سال 2012 میلادی به یكی از اصلی ترین جبهه های جنگ بدل شده بود. مستند كوتاه و ساده ی «حلب، سكوت جنگ» مجموعه ای از تصاویر ویرانه های جنگ در سوریه را به تصویر كشیده است كه بی اغراق حتی دریك نما از فیلم نیز با جنبده ای انسانی روبه رو نمی شویم. پل های درهم شكسته، ایستگاه راه آهن و پمپ بنزین ویران شده، دوچرخه ی تكه تكه شده، زمین بازی متروك و تاب و الاكلنگ های بی نصیب از بازیگوشی های كودكان شهر، نخستین نماهای ایستا و ساكن فیلم است كه بدون نیاز به هیچ گفتار متن یا روایتی، از عمق رخداد تلخ و ویرانگر جنگ در «حلب» با زبان تصاویر با ما سخن می گوید.
در قاب تصاویری كه بر پرده افتاده است، بیش تر از هر مفهومی، معنای ویرانی و گریز آدم ها از خانه و كاشانه در ذهن مان زنده می شود. نمای هراس آور از شهری متروك و بی جنبده كه شاید تنها حركت ها و جنبش هایی كه به سختی در برخی از نماهای خارجی فیلم به چشم می رسد، تكان خوردن شاخه های كم برگ و بار درخت ها یا بوته خارهای خشكیده است یا پرده های آویزان از پنجره های شكسته و پرچم هایی كه هنوز در باد تكان می خورند، همراه با صدای به هم خوردن تكه های فلزی در و پنجره های در هم شكسته ی خانه های ویران و در هم آوایی با صدای جیرجیرك ها.
در نماهای بسته و داخلی فیلم، تماشای دردانگیز آشپزخانه ای ویران كه روزگاری رنگ و بوی زندگی در آن جاری بود، یا كلاس های درس مدرسه ای درهم شكسته با انبوه ورق پاره ها و كتابچه های پراكنده در كف كلاس ها، همه و همه گویا ترین نشانه ی حضور نابودی و مرگ در این زیستگاه های انسانی را به مخاطب فیلم یادآوری می كند.
وقتی تصویری از نماهای باز و بسیار گسترده از ویرانه های شهر در قاب دوربین جای می گیرد، در چشم اندازی وسیع، با خرابه های بی انتهای یك شهرسوخته رو به رو می شویم كه تنها چند مناره و گلدسته ی تیر وتركش خورده كه گلبانگ اذان نیز از آن ها رخت بر بسته است، هنوز برجای ایستاده اند!
تنوع اشیاء در هم شكسته شده، از یك دوچرخه ی ساده گرفته تا یك بالگرد و هواپیمای نظامی زمینگیر شده، آن چنان زیاد است كه مخاطب فیلم باور می كند كه در چنین شهری، دیگر از چیزی به نام « زندگی» نمی توان حرف زد! اگر پرواز اتفاقی چند پرنده و یا دویدن یك توله سگ كوچك در میان ویرانه ها را نادیده بگیریم، می توانیم گواه صادق این حقیقت تلخ باشیم كه در حلب، جز صدای سكوت و جز سكوت هراس انگیزِ جنگ كه بوی مرگ و نابودی می دهد، چیز دیگری را نمی توان به تماشا نشست!
مستند حلب در مقایسه با كارهای دیگری كه با همین ساز و كارها تولید شده اند، كار چندان چشمگیری نیست. با این همه نباید از دشواری های خاص تولید چنین نمونه هایی، آن هم در جایی مثل «حلب» ، در كنار داعشی های ویرانگر، غافل شد.
«عزیزالله حاجی مشهدی »
نظرات کاربران

اکران آنلاین، نیاز به آسیب شناسی دارد
27 مرداد 1401
مستند «آقا رضا»، داستان تلاش های کارآفرین مهابادی
24 مرداد 1401
پخش مستند همسایه های خوب از صدا و سیما
24 مرداد 1401خبرهای مشابه

اکران آنلاین، نیاز به آسیب شناسی دارد
به گزارش سایت خانه مستند به نقل از ارتباطات و اطلاع رسانی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، مجید عزیزی (کارگردان و تهیهکننده مستند) درباره تاثیر اکرانهای آنلاین...

ابوالفضل تاجیک، برگزیده بخش مستند دومین رویداد سینما حماسه شد
به گزارش سایت خانه مستند به نقل از خبرگزاری آریا، مسئول امور هنری اداره فرهنگ وارشاد اسلامی نیشابور اظهار کرد: از مجموع 19 اثر برگزیده که در مرحله اول...

مستند «آقا رضا»، داستان تلاش های کارآفرین مهابادی
شبکه پرس تیوی با پخش مستند «آقا رضا» تلاشهای یک کارآفرین موفق مهابادی را به تصویر میکشد. به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از خبرگزاری دانشجو، مستند...

پخش مستند همسایه های خوب از صدا و سیما
تصویربرداری مجموعه مستند همسایههای خوب به کارگردانی مهدی بخشیمقدم به پایان رسید و به زودی راهی آنتن تلویزیون میشود. به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از خبرگزاری...

مستند «کامیون آبی» در راه هندوستان
مستند «کامیون آبی» و انیمیشن کوتاه «گذشته» به بخش بینالملل چهاردهمین جشنواره فیلمهای مستند و کوتاه کرالا در کشور هندوستان راه یافتند. جشنواره بینالمللی فیلم کرالا یک جشنواره فیلم...

پخش مستند سینمایی «داستان یک جدایی» / روایت یک خیانت
مستند داستان یک جدایی به کارگردانی و تهیهکنندگی احمد شفیعی که به واقعه تاریخی جدایی بحرین از ایران میپردازد همزمان با سالروز تاریخی این رویداد، از یکشنبه 23 مردادماه...

تصویر تلاش های مدافعان سلامت در مجموعه مستند «وارث»
فصل جدید مجموعه مستند «وارث» در ادامه فصل اول آن که محرم سال گذشته از شبکه دو سیما روانه آنتن شد از امروز شنبه ۲۲ مرداد در جدول پخش...

نگاهی به تحولات شغلی در مستند «آینده کار»
مجموعه مستند «آینده کار» برای نخستین بار از شنبه تا دوشنبه، ۲۲ تا ۲۴ مرداد ساعت ۲۲، از شبکه چهار سیما پخش می شود. به گزارش سایت خانه مستند...

مستند «هندِ دوستان» ارتباطِ معنوی مردم هند با امام حسین(ع)
مجموعه مستند هندِ دوستان در سه قسمت به ارتباط معنوی بین شیعیان، اهل سنت، هندوها و مردم و دولت هند با امام حسین(ع) و نفوذ فرهنگ عاشورا در عمق...