واکنش عوامل «آقا مرتضی» به اعتراضات درباره این مستند

انتشار یک نامه از سوی حسین معززی نیا خطاب به رئیس سازمان صدا و سیما درباره مستندی پیرامون شهید آوینی، بازتاب‌های مختلفی داشت؛ تهیه‌کننده و کارگردان مستند «آقا مرتضی» به این ادعای حقوقی پاسخ دادند.
به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از خبرگزاری تسنیم، مستند آقا مرتضی با روایتی از شهید مرتضی آوینی در حالی از شبکه سه سیما پخش می‌شود که پس از پخش دو قسمت از این فیلم حواشی پیرامون آن به وجود آمده است. یکی از این حواشی مربوط به نامه‌ای است که حسین معززی‌نیا، مستندساز، روزنامه‌نگار و داماد شهید آوینی به رئیس سازمان صدا و سیما نوشته است.

او در این نامه خطاب به عبدالعلی علی عسکری می‌گوید:

«آقای علی عسکری، ریاست سازمان صدا و سیما

با سلام و احترام

این روزها از شبکه‌ی سه، یکی از شبکه‌های تحت مدیریت شما، مجموعه برنامه‌ای پخش می‌شود به نام «آقا مرتضی».

تکه‌های متعددی از راش‌های یک مجموعه تلویزیونی 30 قسمتی به نام «روایت راوی» که سال ها پیش من آن را کارگردانی و تدوین کرده‌ام، درون این برنامه‌ای که اسمش «آقا مرتضی» است گنجانده شده.

امیدوارم به تفاوت میان استفاده از «راش» با قطعه‌هایی از برنامه‌ی مونتاژشده دقت کرده باشید، به طور مشخص آمده‌اند مواد و مصالحی که من تولید کرده‌ام اما به هر دلیل کنار گذاشته‌ام، بدون اجازه من یا طرف مصاحبه‌شونده، در برنامه‌ی خودشان مورد استفاده قرار داده‌اند.»

فارغ از کیفیت این مستند، خبرنگار تسنیم به بررسی حقوقی این ادعا پرداخته و گفت‌وگویی با مهدی مطهر و سیدعباس سید ابراهیمی، تهیه‌کننده و کارگردان این اثر داشته است.

مهدی مطهر درباره تصاویر آرشیوی استفاده شده در این مستند گفت: ما ارتباط تنگاتنگی با مجموعه روایت فتح داشتیم و این مجموعه، دسترسی ما به آرشیوهایی که مرتبط با شهید آوینی بود را باز کرد. صاحبان همه این مستندها یا روایت فتح بوده است، یا تلویزیون و یا سازمان اوج. ما هم از مجموعه این آرشیوها استفاده کردیم و اجازه آن از سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده‌هایش گرفته شده است. در تیتراژ هم با ذکر نام اثر و صاحب آن، تشکر لازم صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: اگر این راش‌ها متعلق به ایشان بود، باید در دفتر کارشان می‌بود. این در حالی است که ایشان اکنون در خارج از ایران است و ما دسترسی به ایشان نداریم. مجموعه این مستندها متعلق به روایت فتح بوده، کارگردان پولی که بابت ساخت باید دریافت می‌کرده را دریافت کرده و در آرشیو روایت فتح گذاشته شده است. آنها هم این آرشیو را در اختیار ما قرار دادند. البته از آنجا که کارگردان این آثار آقای معززی‌نیا یا پوراحمد بوده است، در تیتراژ ازشان تشکر کردیم.

در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا نام مستندی که تصاویر از آن برداشته است، نباید ذکر می‌شد، گفت: با توجه به تراکم زیرنویس‌ها در تصویر فیلم، نمی‌توانستیم بنویسیم که این تصاویر برگرفته از فلان مستند است. در حقیقت با توجه به تراکم نوشته‌ها اگر این نوشته‌ هم اضافه می‌شد، چیزی از تصویر باقی نمی‌ماند. علاوه بر این بسیاری از پلان‌ها در حدود 10 تا 15 ثانیه است و فرصتی نیست که در هر پلان چنین نوشته‌ای ذکر شود. به همین دلیل سعی کردیم این موضوع را در تیتراژ جبران کنیم و ازشان تشکر کنیم.

سیدعباس سیدابراهیمی، کارگردان مستند آقا مرتضی نیز در توضیح این اتفاق بیان داشت: مستند «روایت راوی» متعلق به دهه 80 است و مستندی که آقای علی شعبانی تولید کرده، چند سال پیش ساخته شده است. آنان برای ساخت این کارها تهیه‌کننده‌هایی داشتند که شخص نبوده است. برای مثال آقای معززی‌نیا در آن زمان کارمند روایت فتح بوده و این موسسه تصمیم می‌گیرد کاری درباره آقا مرتضی بسازد و سرمایه‌گذاری می‌کند. در نهایت آقای معززی‌نیا به عنوان کارگردان، با پول این مؤسسه که دولتی است مجموعه مستند «روایت راوی» را می‌سازد. در این بین مالکیت راش‌ها با چه کسی است؟ طبیعتاً متعلق به تهیه‌کننده یعنی روایت فتح است.

وی اضافه کرد: بنده در زیر پست آقای معززی نیا در فضای مجازی کامنت گذاشتم و نوشتم که راش‌های شخصی شما قاعدتاً باید در اتاق کار شخصی‌تان می‌بود اما چون راش‌ها متعلق به شما نیست و برای روایت فتح است در آرشیو آنجا قرار دارد. من هم به صورتی قانونی این آرشیوها را زمانی که آقای بختیاری مسئولیت داشتند دریافت کردم.

او در پاسخ به این سوال که نباید از مستندهای ساخته شده قبلی در تصاویر «آقا مرتضی» نامی برده می‌شد، گفت: بستگی به مالک آن اثر دارد. یک زمان هست که از مالک اثر می‌خواهند که برای کار دیگری خروجی فیلمش یا راش‌هایش را در اختیار بگذارد. او مختار است که خروجی همراه با لوگو یا بدون لوگو را به شما بدهد و بستگی به توافقی دارد که صورت گرفته است. روایت فتح، هم راش و هم خروجی را در اختیار ما قرار داد و بدون شرط گفت می‌توانید استفاده کنید.

سیدابراهیمی درباره انتقاداتی که توسط کارگردان مستند «انحصار ورثه» به مستندش وارد شده است، گفت: علی شعبانی می‌گوید فیلم من توقیف شده است اما این موضوع در حالی است که خروجی فیلمش در نماشا که وی او دی رسمی است، وجود دارد. در انتهای همان نسخه نوشته شده است که این کار در خانه مستند تهیه شده است. برای ساخت مستند آقا مرتضی از هیچ راشی از مستند «انحصار ورثه» استفاده نکردیم و تنها چیزی که حسین افشار، تهیه‌کننده آن مستند در اختیار ما قرار داد، خروجی بدون لوگو بود. از آن خروجی هم فقط چند پلان را استفاده کردیم که بسیار کم و در حدود 5 درصد فیلم ماست. انحصار ورثه مستندی 70-80 دقیقه‌ای است در حالی که آقا مرتضی حدود 350 دقیقه است، چگونه ممکن است که آن کار را تا این اندازه کش داده باشیم؟

وی تاکید کرد: علاوه بر این باید بگویم که آقای شعبانی نسخه‌ای از فیلم مستند خود را به صورت غیرقانونی در اینستاگرامش پخش کرده است در حالی که رضایت تهیه‌کننده را نگرفته است.

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: