دستمال سرخ ها؛ مرور ناگفته هایی از تاریخ جنگ به روایت شاهدان زنده

مستند سینمایی «دستمال سرخ ها» که در چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت حضور دارد، کاری از حنظله تاج الدینی به تهیه کنندگی حسین اسدی زاده و تهیه شده در خانه مستند انقلاب اسلامی است.

این فیلم به روایت چگونگی شکل‌گیری گردان دستمال‌سرخ و شهادت شهید اصغر وصالی و شهید علی تیموری از فرماندهان این گردان و جنایات گروهگ تروریستی منافقین پس از پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی اشاره دارد. مستند «دستمال سرخ ها» در نگاه اول از طفره رفتن برای آغاز روایت خود پرهیز می کند و وجه تسمیه این فیلم نیز خود موید چنین مدعایی است و تعلیق را از تماشاگر می ستاند. این مستند مصاحبه محور از زبان برخی از اعضای گردان «دستمال سرخ» و همرزمان شهید اصغر وصالی و شهید علی تیموری فعالیت های آن ها را در جریان عملیات های ضد دشمن در پاوه، تهران و… روایت می کند. فیلم بعد از دیالوگ هایی از مصاحبه شوندگان با این مقدمه آغاز می شود: «تنها چند روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آتشی کردستان را فراگرفت که شمار زیادی از غیر نظامیان بی گناه را دربرگرفت. هرچند که این آتش پنج ماه زیر خاکستر بود اما نهایتا شعله هایش پدیدار شد و یکی از وحشیانه ترین شورش های تاریخ ایران رقم خورد.»

تسلیم و تجزیه کردستان، حادثه تلخ روایت بعدی است و این میان «دستمال سرخ ها» برای سندیت بخشی به رویدادهای جنگ به بهره گیری از تصاویر روزنامه ها و مصاحبه هایی با مجروحان حوادث روی تخت بیمارستان می پردازد. نریشن در جریان این مستند سهم کمتری دارد. پاوه، سنندج، مهاباد، پیرانشهر، مریوان، نوسود و تمام شهرهای کردستان با هدف جداسازی کردستان از ایران مورد هدف دشمن قرار گرفته اند و تنها بخش کوچکی از پاوه که فرمانده و سربازانش در آن باقی مانده است که همان «دستمال سرخ ها» هستند. شاید هزینه بر بودن بازسازی واقعه سقوط بالگرد نجات و حامل مجروحین در پاوه، سازندگان را به بهره گیری از تصاویر فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی کیا هدایت کرده است اما به نظر می رسد این وصله به ویژه در جایی که فریبرز عرب نیا نیز به عنوان بازیگر نقش شهید چمران در «دستمال سرخ ها» دیده می شود، چندان همخوان جلوه نمی کند و ذهن مخاطب را از تماشای یک واقعیت مستند به قصه ای بازتعریف شده در فیلمی داستانی پرت می کند.

روایت «دستمال سرخ ها» از فعالیت این گروه با بازگویی علت نامگذاری این گروه به دستمال سرخ که توسط اصغر وصالی به عنوان یکی از وسایل پیشاهنگان انتخاب شده است، ادامه می یابد. فیلم از اهمیت فرمان های رهبری و خیزش ها و حمایت های مردمی در جریان آزادسازی پاوه به دستور امام خمینی(ره) غافل نیست. پاوه آزاد می شود و با باقی ماندن 6 نفر از اعضای گروه دستمال سرخ ها در کردستان به دستور فرمانده گردان بقیه به تهران سفر می کنند. امیر وصالی برادر شهید وصالی، حسن علی بیگی، حسین الله کرم از اعضای گروه دستمال سرخ ها، فرج الله مرادیان و… از جمله راویان و شاهدان زنده سال های جنگ تحمیلی اند و مستند «دستمال سرخ ها» تلاش کرده است از زوایای مختلفی فعالیت های این گروه را بازگو کند. در واقع بیش از آن که بتوان دستمال سرخ ها را مستندی پرتره و درباره دو شهید و یک گروه دانست، اثری آرشیوی و تاریخی برای مرور بخشی از تاریخ جنگ است. این فیلم علاوه بر اشاره به رویدادهای داخلی و تاثیرپذیر از خیانت های منافقان در ایرانی داخل و خارج از کشور و همتایان غیر ایرانی شان، به رویدادهای موازی از جمله درگذشت شاه در قاهره و حمایت 80 کشور از عراق برای حمله به ایران در 31 شهریور 59 می پردازد. روایت در ادامه و در نیمه های اثر به شهادت اصغر وصالی برمی گردد و لحظه های عاطفی مستند با بیان مریم کاظم زاده همسر شهید وصالی و بی تابی همرزمانش و شرح ماوقع از زبان آن ها دنبال می شود. این افت و خیزها اما با فصل دیگری از مستند برای جریان سپرده شدن فرماندهی گردان «دستمال سرخ» به شهید علی تیموری، جوانی عکاس و مدبر جریان می یابد و شهادت سایر اعضا که کبوتران جلد اصغر وصالی لقب گرفته اند، حادثه آخر اثری است که تلاش کرده در مرور بخشی از تاریخ جنگ به گفته راویان زنده اش متکی باشد.

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: