چرا مستند «شورش عليه سازندگی» را ساختم؟! / یادداشت «مصطفی شوقی» مستندساز

پدرم، بايگان دفتر بودجه آموزش‌و‌پرورش بود. نوجوان بودم روزی كه به اداره پدر رفته بودم، پرونده ای جدا و غيرمتعارف در بالای قفسه های بايگانی ديدم، از سركنجكاوی به سراغش رفتم و آن را باز كردم. نامه‌هايی از سوی استانداری و نهادهای مسئول استان خراسان در آن وجود داشت كه در واقع گزارشی از واقعه تخريب و شورش در شهر مشهد در خرداد 71 را می داد و از سازمان هايی مثل آموزش و پرورش خواسته بود كه برای جبران خسارت‌ها اقدام كند.

يك علامت سوال بزرگ در ذهنم به وجود آمد كه مگر در جمهوری اسلامی شورش رخ داده و مردم دست به تخريب زده اند؟ در همه سال های بعد كه روزنامه نگار شدم و بعدها مستندساز، دانستن اين موضوع، برايم يك علاقه شخصی بود. زمانی كه كار را در سال 95 شروع كردم موضوع موسسات مالی غيرمجاز در مشهد و برخی شهرها باعث تجمعاتی شده بود. همين آغاز ساخت موضوع شورش 71 مشهد و بعدها شورش سال 74 اسلامشهر شد.

مستند شورش عليه سازندگی در واقع به دورانی اشاره دارد كه دولت سازندگی بر اساس نياز زمانه، دست به جراحی بزرگ اقتصادی زد؛مهم ترين مساله آن دوران، موضوع آزادسازی قيمت ها بود كه در سال های اوليه، پيامدهای مثبتی برای اقتصاد ايران به همراه داشت اما رفته رفته مساله ای كه دولت با عنوان «تعديل اقتصادی» از آن نام می برد به لايه زيرين جامعه و حاشيه، فشار زيادی وارد كرد و باعث شد در برخی از شهرها تحركات اجتماعی شكل گيرد. شايد مهم ترين چالش مفهوم «عدالت » كه از مهم ترين شعارهای انقلاب بود. طبقه اجتماعی محرومين و حاشيه نشينان كه اتفاقا از حاميان اصلي انقلاب بودند با برنامه تعديل ساختاری به نوعی زير چرخه های توسعه سازندگی در حال له شدن بودند و همين باعث شد كه واكنش نشان دهند.

من در مستند «شورش عليه سازندگی» در ميانه روايت ايستاده ام و با طيف مخالفان سرسخت و موافقان شيفته دوران سازندگی گفت و گو كرده ام. شعار مستند اين است؛ شورش عليه سازندگی، صدايی كه دير شنيده شد و ديده نشد! طعنه ای دارد به اين كه از آن دوران تصوير خاصی وجود ندارد و تاكنون كمتر درباره اش سخن گفته شده است.

روزنامه هفت صبح-هفتم آذر ۹۸

برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه مستند بپیوندید: