تحمل آزادی، شوخی نیست! / یادداشتی بر مستند «یاشماق»
تحمل آزادی، شوخی نیست! / یادداشتی بر مستند «یاشماق»

«یاشماق»، مستندی 50 دقیقهای، به کارگردانی رضا غلامی مطلق، درباره ترسها و امیدهای سه زن با محوریت زنی است که ازدواج و طلاقش به اجبار رسمی به نام قارشلق یا مبادله دو دختر با هدف پیوند دو خانواده بوده است. بر اساس این رسم، پس از طلاق، فرزند از مادر جدا شده و پیش خانواده پدر میماند بدون آنکه بتواند مادرش را ببیند.
مستند، زنان را کودکانی که فریفته میشوند، معرفی میکند. بیشک هر که حق انتخاب از او سلب شده باشد و مسئولیتی نداشته باشد، هم آسان فریب میدهد، هم آسان فریب میخورد. اما در مستند، با زندگی سه زن جوان که هر کدام به طریقی میخواهند حق انتخاب را بازستانند، همراه میشویم.
از سه زن، یکی در آستانه ازدواج اجباری و دو تای دیگر، درگیر تبعات حاصل از ازدواجهای اجباریشان هستند. محوریت داستان، صاحب جمال است که رسم قارشلق، فرزندش را از او جدا کرده است. صاحب جمال، گاه به دیدن خانواده شوهر سابق میرود تا بتواند از طریق گفتگو و اقناع طرف مقابل، حق دیدار فرزندش را پس بگیرد و گاهی هم حربه شکایت قانونی را پیش میکشد اما در نهایت شکایت نمیکند.
مستند، زنان را از خلال تجربه دردی مشترک به هم نزدیک میکند. صاحب جمال، مادرش را که زندگی او هم حاصل رسم قارشلق بوده، سرزنش میکند، مادر میگرید و صورت گریانش را پشت روسری پنهان میکند. اسم مستند، اینجا میتواند نمودی عینی به خود بگیرد، گویی این زنان پشت روبندهشان درد و رنجشان را پنهان میکنند. صاحب جمال، بعد از گریه مادر بلند میشود و برایش چای درست میکند تا دلداریاش داده باشد. بعد، از رنج خودش به رنج مادرش پل میزند و درد مشترکشان را در گفتگو با دختران دیگر با بازخوانی نغمهای که زنان در کنار هم موقع کار میخوانند، نام میگذارد: زندگی در چاه بیانتها.
مستند از آگاهی دختران از تبعات عصیان در برابر رسوم ناعادلانه غافل نیست؛ دختری که در آستانه ازدواج اجباری است، درک درستی از جهانش دارد. با وجود سن کم، آگاه است که اگر به ازدواج اجباری نه بگوید ممکن است حمایت خانواده و منافع حاصل از این حمایت را از دست بدهد و تنها بماند. او بهطور طبیعی به درک مسئولانهای از زندگی رسیده است. میداند، آزادی، یعنی حق انتخاب و این، نسبتی با امیال دلبخواهی و تمناهای غریزی و تحقق فوری و آنی توقعات کودکانه و خودخواهانه ندارد. آزادی یعنی پذیرش تبعات انتخاب. صاحب جمال و مادر، آنجایی میتوانند یکدیگر را سرزنش کنند و احساس گناه را در هم زنده کنند که حق انتخاب نداشتهاند. اما این دختر کمسن بیآنکه خودش متوجه باشد، در آستانه درکی انسانی و مسئولانه در ارتباط زنده و پویا با جهان است. او یاد گرفته که هر انتخابی هزینهای دارد و این هزینه بر عهده فرد آزاد است نه دیگران. این دختر آزاد ترکمن، دارد انتخابش را دودوتا چهارتا میکند تا دیگر از کسی طلبکار نباشد. این چیزی است که مربی فرهیخته ی نمایش با همه نیت خیر و مسئولانه و دستاوردهای فرهنگی و اجتماعیاش هنوز نفهمیده است؛ برای همین، هنوز از مادرش طلبکار است که چرا مرا به دنیا آوردی! تحمل آزادی، شوخی نیست.
به قلم مریم امیری، کارشناس علوم اجتماعی
جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید:
نظرات کاربران


درخشش مستند «مراد» در جشنواره امریکایی
11 تیر 1401
سرزمین آبها از شبکه مستند پخش میشود
11 تیر 1401خبرهای مشابه

به یاد مهدی آذریزدی برگزار میشود؛ ملاقات با «آن مرد دیگر در را باز نکرد» در خانه هنرمندان ایران
به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، مستند «آن مرد دیگر در را باز نکرد» روز سهشنبه ۱۴ تیرماه ساعت ۱۸ در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران، اکران خواهد...

درخشش مستند «مراد» در جشنواره امریکایی
مستند «مراد» برنده تندیس برنز پنجاه و پنجمین دوره جشنواره بین المللی «ورد فست» هیوستون آمریکا...

سرزمین آبها از شبکه مستند پخش میشود
مجموعه مستند ۶ قسمتی «سرزمین آبها» به تهیهکنندگی و کارگردانی مرتضی نصرالهی تولید جدید شبکه مستند سیماست که از شنبه ۱۱ تیر هر هفته پخش...

فیلم های راه یافته به پانزدهمین جشنواره فیلم تبریز اعلام شدند
به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از خبرگزاری فارس از تبریز، اسامی فیلمهای راه یافته به بخش مسابقه ی پانزدهمین جشنواره فیلم تبریز توسط دبیرخانه این جشنواره...

انتشار نسخه کامل مستند «بهشتی برای ملت»
همزمان با سالروز شهادت آیتالله سیدمحمد حسینی بهشتی، نسخه کامل مستند «بهشتی برای ملت» در دسترس علاقهمندان قرار گرفت به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از گروه...

«انیمیشن ایرانی» به «اکران حقیقت» رسید
دور تازه نمایش مستندهای مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، (اکران حقیقت) از سه شنبه ۱۴ تیرماه شروع میشود. به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از...

«ماریان» به عنوان بخشی از باغستان قزوین امروز از بین رفته است/ مستندی پژوهشمحور درباره نابودی میراثی هزارساله
به گزارش سایت خانه مستند به نقل از تسنیم، مستند سینمایی «ماریان» به کارگردانی حامد کلجهای و تهیهکنندگی احمد شفیعی، نسخه سینمایی از مجموعه مستند میراث هزار ساله است...

معرفی هیات داوران بخش مستند سیزدهمین جشنواره فیلمهای ورزشی
به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از روابط عمومی جشنواره، هیات داوران بخش مستند کوتاه و بلند سیزدهمین جشنواره بینالمللی فیلمهای ورزشی ایران معرفی شدند و بر...

«خاطرات موتورسیکلت» دور از دخالتهای نمایشی است/ ادای احترام به رزمنده فراموششده تاریخ
امیرحسین نوروزی کارگردان و تهیهکننده مستند خاطرات موتورسیکلت که از سهشنبه 31 خردادماه و همزمان با سالروز شهادت دکتر مصطفی چمران بهصورت آنلاین و رایگان در سایت خانه مستند...