«خون صلح»، سنتی که سال‌ها از یاد رفته بود/ گفت و گو با «حمیدرضا مقصودی» کارگردان مستند

حمیدرضا مقصودی می‌گوید اعضای گروه تولید در زمان ساختن مستند «خون صلح» چند بار تهدید شدند و مخاطراتی را به جان خریدند.

سرویس سینمایی هنرآنلاین: مستند «خون صلح» به کارگردانی حمیدرضا مقصودی داغداری است و روایت‌گر زندگی حاج عباس عربی که رنگ صلح را جایگزین خون و چوبه‌ دار کرده است، وی که برای هدف والای بخشش و ترویج آن در جامعه به‌عنوان فرهنگی درست و انسانی تلاش می‌کند، از سختی‌های رضایت‌گرفتن برای محکومان به اعدام و زندگی شخصی خود سخن می‌گوید. نخستین نمایش این فیلم مستند در هجدهمین جشنواره تصویر سال رقم خورد.

مقصودی در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره ایده شکل گیری این مستند وچگونگی آشنایی با عباس عربی و مراسم خون صلح گفت: سال 97 در صدد ساخت مجموعه مستندی برای تلویزیون بودم که در حین تحقیقات با حاج عباس عربی آشنا شدم. اوتاکنون حدود 200 زندانی که درگیر قتل بودند را از زندان آزاد کرده و هزار و خورده‌ای نفر را هم که برای نزاع درگیر بودند از بند رهانده است. ما ابتدا از او خواستیم تا چند نفر را که از زندان آزاد شده‌اند، به ما معرفی کند. اما در یکی از همین جلسات، او من را به مراسم خون صلح دعوت کرد. سال 97 به کرمانشاه برای دیدن این مراسم رفتیم و همان جا احساس کردم این مراسم قابلیت تبدیل شدن به یک فیلم مستند را دارد و می‌توان به شکل مستقل روی آن کار کرد، بنابراین ساخت مستند قبلی را به تعویق انداختم و درگیر این ماجرا شدم.

او درباره چرایی پرداختن به پرتره آقای عربی بیان کرد: او خودش را به طور کامل وقف این کار کرده و افراد بسیاری را از چوبه‌دار نجات داده است. درواقع آقای عربی یکی از افرادی است که مراسم سنتی خون صلح را که آیینی سنتی با قدمت 600-700 سال است، بار دیگر اجرا و زنده کرده است. این مراسم پیش از انقلاب به دست ریش سفیدان هر شهر انجام می‌شد، اما بعد رفته رفته کمرنگ شد و حالا او این کار را در کل ایران انجام می‌دهد و برای گرفتن رضایت از خانواده‌ مقتولین بدون هیچ چشم داشتی اقدام می‌کند.

مقصودی درباره مخاطراتی که برای ساخت این مستند با آن درگیر بودند نیز اظهار کرد: در روند تولید ما دو بار به شکل جدی تهدید شدیم و بعد تلاش کردیم صرفا نظاره‌گر باشیم. این نظاره‌گری یک جاهایی به ما کمک کرد و بعد هم از خانواده‌هایی که در راش‌هایمان حضور داشتند اجازه گرفتیم و وارد حریم خصوصی آنها شدیم. همیشه برخوردها خوب نیست و گاهی تهدید کردند و ما نیز درگیر شدیم.

او در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه جای پرداختن به این قصه‌ها در سینمای مستند خالی است، گفت: در زمانی هستیم که هرچیزی در جامعه بدون فرهنگسازی وارد می‌شود و کودکان و حتی بزرگسالان از اتفاقات به نحوی استفاده می‌کنند که فرهنگسازی برای آن انجام نشده است. مسئله بخشش از بعد اسلامی و اخلاقی همواره به ما تاکید شده، اما مستندهای کمی در این حوزه تولید شده است و دلیل آن هم سخت ارتباط برقرار کردن با خانواده مقتولین است. زمانی که این فیلم به نمایش درآمد، همه می‌گفتند ای کاش ساخت این دست آثار گسترش یابد. در واقع بازخوردی که می‌تواند این فیلم داشته باشد از همین بعد است، به این دلیل که کار مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یعنی اتفاقی که برای بیننده رقم می‌زند طرح سوال است که اگر او جای هر کدام از شخصیت‌ها قرار می‌گرفت آیا بخشش داشت یا نه. ما خیلی دستکاری نکردیم و قصه را طوری روایت کردیم که مخاطب پرسشگری کند و خود را جای همه افرادی که حضور دارند بگذارد.

این مستندساز در ادامه درباره قضاوت‌گری در این مستند نیز توضیح داد: از روز اول می‌ترسیدیم که درگیر قضاوت شویم. به همین دلیل حواسمان بود که قضاوت نکنیم و تنها نظاره‌گر باشیم.

مقصودی همچنین بیان کرد: قصه ما پرتره این آدم است و نشان دادیم که گاهی با وجود تمام تلاش‌هایی که انجام می‌دهد موفق نیست. ما در این فیلم، پرونده‌های باز هم داریم که اتفاقی نیفتاده و در نهایت بی خیال ماجرا شده‌اند. اما پرونده‌ای هم بود که پنج سال طول کشید و در نهایت به رضایت رسید.

این کارگردان در پاسخ به این سوال که اکران آنلاین تا چه اندازه می‌تواند برای سینمای مستند اثرگذار باشد، اظهار کرد: اولین آرزوی هر فیلمسازی نمایش فیلم روی پرده است و در ایران، گروه هنروتجربه اتفاق خوبی برای سینمای مستند بوده است و ما هم تلاش می‌کنیم تا فیلم را به اکران برسانیم. اما باید پذیرفت که سینمای مستند نسبت به سینمای داستانی مخاطب کمتری دارد و با وجود آنکه در این سال‌ها برخی آثار مستند جزو پرفروش‌ها بودند، اغلب آثار مخاطب را نمی‌توانند به سالن سینما بکشانند، اگر پلتفرم‌ها درست کار کنند به نظرم برای سینمای مستند خیلی بهتر است.

او در خاتمه درباره سایر فعالیت‌های خود نیز گفت: یک مستند و یک فیلم کوتاه درمرحله پیش تولید دارم. علاوه بر این، فیلم کوتاه «بی پدر» را نیز در جشنواره تصویر سال دارم که پیش از این در جشنواره فیلم رضوی و جشنواره مهرسلامت به نمایش درآمد. این فیلم نیز از موضوع بخشش دور نیست.

مقصودی افزود: جا دارد اینجا از عوامل فیلم تشکر کنم که در شرایط سختی کارکردند و به لحاظ روحی و روانی بسیار تحت فشار بودند، اما با صبوری به کار ادامه دادند و همراه بودند تا کار به نتیجه مطلوب برسد.

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: