حسین نشاطی، کارگردان مستند «سایه‌های روشن» می‌گوید موضوع این مستند که مربوط به بعد از جنگ است و به بحران به وجود آمده جنگ و ماجراهای بعد از آن در زندگی زنان می‌پردازد، برایم جذاب بود و تصمیم به ساخت آن گرفتم.

«سایه‌های روشن»،«شبیه‌سازی آقای زرد»، «پیرمرد و خواننده» سه مستند با محوریت جنگ و سوریه هستند که در مجموعه «سه اپیزود از حلب»(بعد از جنگ) در سینماهای گروه هنروتجربه به اکران درآمده‌اند.

حسین نشاطی کارگردان «سایه‌های روشن» درباره انتخاب و ساخت سوژه این مستند به سایت هنروتجربه گفت: «مهدی مطهر تهیه‌کننده مستند «سایه‌های روشن» در حدود ۳۰ موضوع و سوژه داشتند که قصد داشتند شش، هفت فیلم از این سوژه‌ها تولید کنند. سوژه «سایه‌های روشن» برایم جالب و جذاب بود و داستان یک خطی آن درباره زنان کارگری در حلب بود که در کارخانه آب کار می‌کردند و این کارخانه، آب ارتش سوریه را تامین می‌کرد. موضوع این مستند که مربوط به بعد از جنگ است و به بحران به وجود آمده جنگ و ماجراهای بعد از آن در زندگی زنان می‌پردازد، برای من بیشتر جذاب بود و تصمیم برای ساخت آن گرفتم. وقتی برای تصویربرداری کار رفتیم، آن زمانی بود که مردم به خانه‌های خود برمی‌گشتند و خانه‌های خود را بازسازی می‌کردند».

او تاکید کرد: «جنگ توسط مردان صورت گرفته بود و در این میان زندگی زنان و کودکان آسیب‌پذیرتر است و آن‌ها آسیب بیشتری را در جنگی که در شروع آن نقشی نداشتند، متحمل می‌شدند. در حدود ۴۰۰ زنی که در فیلم و در کارخانه آب می‌بینیم، جزء خانواده‌های مخالفین و یا بی‌طرف نسبت به جنگ بودند. کاملا مشهود بود که زندگی آنان از هم پاشیده شده و از بین رفته بود. خانه و سرپناهی نداشتند و رویاها و عاشقی‌ها و مادرانگی آن‌ها همراه با جنگ نابود شده بود و فرصتی برای ابراز احساسات انسانی‌شان باقی نگذاشته بود. به نظر من بحران پس از جنگ را به وضوح می‌توان در زندگی زنان مشاهده کرد و دوست داشتم از زندگی و مصائب آن‌ها فیلم بسازم».

حدود ۴۰۰ زنی که در فیلم و در کارخانه آب می‌بینیم، جزء خانواده‌های مخالفین و یا بی‌طرف نسبت به جنگ بودند. کاملا مشهود بود که زندگی آنان از هم پاشیده شده و از بین رفته بود. خانه و سرپناهی نداشتند و رویاها و عاشقی‌ها و مادرانگی آن‌ها همراه با جنگ نابود شده بود

نشاطی در پاسخ به این سوال که با توجه به این‌که خود او سابقه تدوین دارد چرا تدوین این مستند را عهده نگرفته بیان کرد: «ما مدت کمی در حلب امکان تصویربرداری داشتیم وشرایط بحرانی بود  و سوژه‌ها خیلی همراهی نمی‌کردند و آن‌طور که مدنظرم بود، روایت فیلم شکل نگرفت. تعداد زنان زیاد بود و به دلیل همراهی نکردن آن‌ها باید در تدوین فیلم، داستانی را که مد نظر داشتم، بیرون می‌کشیدیم. بر همین اساس می‌خواستم نگاه جدیدی به کار اضافه شود که نگاه شاعرانه‌تری و بکرتری به کار داشته باشد. فرید دغاغله بسیار کمک کرد و این نگاه و بینش شاعرانه راداشت و علاوه بر آن بر زبان عربی هم مسلط بودند».

کارگردان «جنگل در تصرف ابرها» درباره شرایط فیلم‌سازی در سوریه توضیح داد: «فیلم‌ساز در شرایط جنگی می‌داند که باید پلان بگیرد و تصویربرداری خود را داشته باشد و امکان روایت و داستان از پیش تعیین شده وجود ندارد اما در شرایط بحرانی قضیه متفاوت است. ما شب‌ها به دلیل نبودن امنیت، نمی‌توانستیم فیلم‌برداری کنیم. حتما باید محافظی ما را همراهی می‌کرد و زمان کل تصویربرداری هم مشخص بود. سوژه‌های داستان آسیب‌دیده بودند و ارتباط با آن‌ها سخت بود و زبان عربی آن‌ها با زبان عربی مترجم ما هم تفاوت داشت. در ارتباط با حاشیه نشینان شهر هم به دلیل فرهنگ متفاوت آن‌ها، این سختی‌ها دوچندان می‌شد».

او ادامه داد: «از طرف دیگر در شرایط عادی مستندساز امکان تحقیق کافی درباره سوژه‌های خود را دارد و ممکن است حدود یک سال این پروسه تا زمان تصویربرداری ادامه داشته باشد. اما برای این مستند باید تمام تصویربرداری و ارتباط با سوژه‌ها را طی هفت،هشت جلسه به اتمام می‌رساندیم».

کارگردان فیلم کوتاه «زمانی برای فیلم دیدن» در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره تجربه فیلم‌سازی در شرایط خاص حلب، پایتخت تجاری سوریه بیان کرد: «سال‌ها قبل از این مستند، مستندی دیگری با نام «هزار و یک قدم» را که به خاطرات مهدی جعفری و محدثه خسروانی از خدمات مواکب پذیرایی زائرین در اربعین حسینی می‌پردازد را در این شرایط ساخته بودم و تا حدودی با این فضاها آشنا بودم. در حلب، دیدن اقتصاد و تمدن شهری که ویران شده و تنها ویرا‌نه‌هایی باقی مانده و مردمانی سخت‌کوش که بسیاری از بستگان خود را از دست داده‌اند و در آن شرایط به زندگی خود ادامه می‌دهند کار راحتی نیست و این تصاویر دردناک و تجربه آن، با وجود گذشت زمان هنوز با ما همراه است. به هر حال باید در آن محیط بر خود مسلط بود و فیلم‌سازی را به بهترین نحو انجام داد».

این مستندساز اضافه کرد: «از خبرگزاری‌های مختلفی برای تصویر برداری به کارخانه آب و جاهای دیگر رفته بودند و شخصی که آنجا را اداره می‌کرد ایرانی بود و زن‌ها و کارگران آنجا از این موضوع راضی بودند که یک ایرانی برای بهتر شدن شرایط آن‌ها و در کنارشان کمک می‌کند و این موضوع برای ما هم شرایط بهتری را مهیا کرده بود. به هر حال بسیاری از زنان راضی نبودند تصویری از آن‌ها نشان داده شود و در مورد زندگی خود توضیحی بدهند و ما گزینه‌های محدودی برای انتخاب زنان در ساخت فیلم داشتیم».

نشاطی درباره همکاری با تصویربردار این مستند عنوان کرد: «ضیا حاتمی، تصویربردار «سایه‌های روشن» قبل از این مستند، «پیرمرد و خواننده» را در حلب تصویربرداری کرده بودند و از قبل با حاتمی آشنایی داشتم و وقتی مهدی مطهر او را معرفی کرد با رضایت این همکاری را با هم داشتیم. حاتمی زبان عربی می‌داند و در این کار علاوه بر تصویربرداری، در این زمینه هم یاری‌رسان بود و همکاری خوبی داشتیم».

عملکرد هنروتجربه در طول این سال‌ها بسیار مثبت و تاثیرگذار بوده و امیدوارم با بازگشت به شرایط نرمال، مخاطبان پیگیر و همیشگی و حتی مخاطبان جدیدی به دیدن اکران‌های عمومی آثار هنروتجربه‌ای بیایند. امیدوارم با حمایت‌های بیشتر از گروه هنروتجربه این اتفاق فرهنگی مهم پرقدرت‌تر از قبل به حیات ضروری و مفید خود ادامه بدهد

او درباره بازخوردهای «سایه‌های روشن» گفت: « تمام سعی‌مان بر این بود که فیلمی بی‌طرفانه و جهانی و جهان‌شمول بسازیم و مخاطبی که می‌بیند متوجه نشود که این فیلم ساخت کدام کشور است و به نظرم در این زمینه تا حدود زیادی موفق بوده‌ام. تقریبا تماشاگرانی که فیلم را دیدند، با نگاه ما به سوژه زنان و مصائب و موهبت‌های آنان و نگاه شاعرانه فیلم، ارتباط برقرار کردند و در مجموع بازخوردهای مثبتی از مخاطبین دریافت کردیم».

این کارگردان در مورد اکران آثار مستند در هنروتجربه عنوان کرد:«اکران فیلم‌های مستند و فیلم کوتاه، به فیلم‌ساز امید و انگیزه زیادی برای ادامه مسیر فیلم‌سازی می‌دهد. به جز حضور جشنواره‌ای، در صورت نبود گروه هنروتجربه امکانی برای نمایش این آثار فراهم نبود. عملکرد هنروتجربه در طول این سال‌ها بسیار مثبت و تاثیرگذار بوده و امیدوارم با بازگشت به شرایط نرمال، مخاطبان پیگیر و همیشگی و حتی مخاطبان جدیدی به دیدن اکران‌های عمومی آثار هنروتجربه‌ای بیایند. امیدوارم با حمایت‌های بیشتر از گروه هنروتجربه این اتفاق فرهنگی مهم، پرقدرت‌تر از قبل به حیات ضروری و مفید خود ادامه بدهد».

نشاطی در انتها درباره فعالیت‌های اخیر خود گفت:«فعلا از گونه مستند کمی فاصله گرفته‌ام و مشغول ساخت فیلم کوتاه، نماهنگ و.. هستم. در صورت انتخاب سوژه مناسب، تحقیق و پژوهش را شروع خواهم کرد که پروسه‌ای یک ساله و زمان‌بر خواهد داشت و در آینده امیدوارم فیلم بلند داستانی هم بتوانم کار کنم».

منبع: سایت هنر و تجربه، سعید حضرتی

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: