پیوندها
آخرین اخبار مستند
«آذرآبادگان» نورافکن بر بخش تاریکی از تاریخ است
«آذرآبادگان» عنوان مستندی برگزیده در هفدهین جشنواره سینما حقیقت است که به بررسی شکل‌گیری فرقه دموکرات آذربایجان بعد از جنگ جهانی دوم می‌پردازد.
خبرگزاری فارس-گروه رادیو و تلویزیون: با ورق زدن تاریخ معاصر، به رخ‌دادهای بی‌شماری برمی‌خوریم که یکی از مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان تاسیس حزبی سیاسی در شهریور سال 1324 در تبریز و به رهبری سیدجعفر پیشه‌وری دانست. اینکه جرقه‌های تاسیس این فرقه چه زمانی بوده و دست‌های پشت پرده آن چه کسانی بودند و در اصل، جعفر پیشه‌وری چه کاراکتری در دل تاریخ ایران است، از جمله موضوعاتی‌ست که حامد کلجه‌ای در جایگاه مستندساز در اثری به نام «آذرآبادگان» به تهیه‌کنندگی مصطفی شوقی به آن‌ها پرداخته است. «آذرآبادگان» محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج و خانه مستند است که در هفدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت توانست جایزه بهترین پژوهش را از آنِ خود کند. به بهانه پخش آن از رسانه ملی، گفتگویی با کارگردان این اثر داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
حامد کلجه‌ای پژوهشگر و کارگردان مستند «آذرآبادگان» درباره مراحل ساخت این اثر توضیح داد: پیش از «آذرآبادگان» مستندهایی تاریخی و محیط‌زیستی با خانه مستند کار کرده بودم و به واسطه آن با مصطفی شوقی آشناییت داشتم. ایشان به من ایده و پیشنهاد ساخت مستندی درباره فرقه دموکرات آذربایجان داد و باید بگویم که برای من هم موضوع جدیدی بود و تا پیش از آن، اطلاع چندانی از این موضوع نداشتم. بلافاصله پژوهش کتابخانه‌ای را آغاز کردم و به نوعی پروسه پیش‌تولید و تولید این مستند، حدود دو سال زمان برد.
وی با اشاره به روند پژوهش گفت: تهیه‌کننده، آقای سالار سیف‌الدینی را به عنوان مشاور پروژه به ما معرفی کرد و ایشان از جمله کسانی است که روی این موضوع پژوهش‌های زیادی انجام داده‌اند. ما چندین جلسه با ایشان برگزار کردیم و در موازات آن پژوهش کتابخانه‌ای را هم پیش می‌بردم و تا جایی که امکان بود، تمامی منابع درباره این موضوع را مطالعه کردم. در این بین، به آثار جمیل حسنلی، نویسنده آذربایجانی رسیدم که در چند کتابش به اسناد مخفیانه‌ای از شوروی اشاره کرده بود.
کارگردان مستند «ماریان» درباره چالش‌های پژوهش ادامه داد: البته این را بگویم که پژوهش در کار مستند، تا آخرین لحظات تولید هم ادامه دارد و هر لحظه ممکن است نکته مهم یا حتی عکسی را پیدا کنیم که به روشن شدن جنبه هایی از تاریخ مورد پژوهش کمک کند. به همین دلیل، پژوهش سینمایی «آذرآبادگان» هم همچون پژوهش کتابخانه‌ای تا انتهای کار ادامه داشت. برای بخش تصویری مستند، به سراغ فیلم‌خانه ملی ایران رفتم و در آن‌جا متوجه شدم که یک‌سری اسناد تصویری درباره فرقه دموکرات وجود دارد که البته برخی از نسخه‌ها کیفیت تصویری خوبی نداشت و خیلی نمی‌شد از آن‌ها استفاده کرد؛ اما به یک کلیدواژه بسیار مهم در آن‌جا پی بردم. جست‌وجو را طبق آن کلیدواژه ادامه دادم و به نسخه‌ای از مستندی درباره فرقه دموکرات آذربایجان رسیدم که مستندسازی روسی آن را ساخته بود. این اثر، به عنوان یک بخش مهم از پژوهش سینمایی، کمک زیادی به ما کرد تا بتوانیم به جنبه های گوناگون فعالیتهای یکساله فرقه دموکرات آذربایجان بپردازیم. در هر صورت، همان‌طور که پیش‌تر هم گفتم، بخشی از پژوهش ما هم در حین تولید و مصاحبه با کارشناسان به‌وجود آمد.
کلجه‌ای بااشاره به پرداخت همه جانبه در این مستند، ذکر کرد: درباره فرقه دموکرات، کتاب‌ها و مقاله‌هایی در ایران نوشته شده و تنها یک مستند کوتاهی بود که یکی از شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای با جهت‌گیری خودشان درباره این فرقه تولید کرده بودند. می‌توان ادعا کرد که «آذرآبادگان» نخستین اثر تصویری است که این مسئله را باز کرده و از جنبه‌های گوناگون- در قالب مستند سینمایی- به آن پرداخته است. به نوعی می‌توانم ادعا کنم که تا پیش از «آذرآبادگان» اثری که دقیق و همه‌جانبه فرقه دموکرات آذربایجان را به تصویر بکشد، وجود نداشت. در هر صورت، ما تلاش کردیم از زوایای گوناگون این فرقه را بررسی کنیم و به نقاطی نور بیندازیم که همیشه تاریک و پنهان بوده‌است.
وی افزود: بخشی از روند این مستند، صبحت‌های چند کارشناسی است که درباره آذربایجان و فرقه دموکرات این منطقه، سال‌ها پژوهش انجام داده‌اند. به نوعی، این افراد از جمله علی مرادی مراغه‌ای، سیدجواد میری و سالار سیف‌الدینی و امین مددلو دقیق‌ترین پژوهشگرانی در این حوزه بودند که ما دسترسی داشتیم و خودشان هم آذری بودند و دغدغه این موضوع را داشتند.
این مستندساز در پاسخ به این پرسش که آیا نسخه نهایی دچار سانسور شده یا خیر، بیان کرد: خوشبختانه همان نسخه خروجی ما در جشنواره سینماحقیقت اکران شد و اکنون برای پخش هم تغییرات و یا حتی سانسور هم نداشته‌ایم.
کلجه‌ای درباره اهمیت ساخت مستندهای تاریخی- ملی و میهنی تشریح کرد: موضوع تجزیه و بحث‌هایی که پیرامون آذربایجان در جریان است، پیشینه تاریخی دارد. این روزها درباره موضوع دیگری پژوهش می‌کنم و متوجه شدم که اتفاقات تاریخی که در ایران رخ داده، همچون معاهده‌های گلستان و ترکمنچای که به موجب آن بخش‌های زیادی از ایران جدا شده، هرگز از ذهن ایرانیان پاک نشده و نیاز به بازگو کردن آن وقایع و بررسی دلایل آن دارد. از نظر من، توجه وحساسیت به موضوع تمامیت ارضی ایران، برای هر ایرانی‌ای لازم و ضروری است. به هر حال ما باید بدانیم در برهه‌هایی از تاریخ، قدرت‌های دیگر چه نگاهی به ایران داشتند و یا سودای آن را در سر داشتند که با مقاومت حکومت ها و آگاهی مردم ناکام ماندند، یا در برهه هایی از تاریخ هم متاسفانه توانستند بخش‌های زیادی از ایران را جدا کنند. اگر این آگاهی وجود نداشته باشد و آثاری از قبیل «آذرآبادگان» تولید و اطلاع‌رسانی نشود، چه بسا ممکن است در آینده شاهد جدایی بخش‌هایی از کشورمان توسط تجزیه‌طلبان باشیم. باید از خانه مستند، سازمان هنری و رسانه‌ای اوج قدردانی کنم که با حمایتشان از چنین آثاری، این اطلاع‌رسانی را در قالب مستند و سینما انجام می‌دهند.
وی در پایان درباره بازخوردهای مخاطبان «آذرآبادگان» تصریح کرد: مستند سال گذشته در جشنواره سینماحقیقت اکران شد و طی آن زمان، ما بازخورد منفی‌ای دریافت نکردیم. زیرا من و تهیه‌کننده رویکردی را در پرداخت اثر داشتیم که موضوع را از زوایا و جنبه‌های مختلفی بازگو کنیم. این مستند در عین اینکه به فرقه دموکرات آذربایجان می‌پردازد، برای نخستین‌بار، پرتره‌ای کوتاه از سیدجعفر پیشه‌وری هم ارائه می‌دهد و شاید همین دیدگاه متعادل باعث شده که تاکنون در اکران جشنواره‌ای که داشته‌ایم، بازخورد منفی‌ای دریافت نکردیم. در نهایت اینکه من و تمامی عوامل تلاشمان را کردیم که بدون هر گونه داوری و قضاوتی، صرفا روایت‌گر یک برهه از تاریخ کشورمان باشیم.
«آذرآبادگان» پیش از این نامزد دریافت جایزه در چهاربخش بهترین کارگردانی فیلم مستند بلند، بهترین پژوهشگر، بهترین تدوین، بهترین نویسنده گفتار متن هفدهمین جشنواره مستند ایران – سینما حقیقت بوده و جایزه بهترین پژوهش بخش مسابقه ملی نیز به حامد کلجه‌ای برای مستند «آذر آبادگان» رسیده است.
عوامل فیلم این مستند سینمایی عبارتند از: پژوهش: حامد کلجه‌ای، مشاور پژوهش: سالار سیف‌الدینی، نویسنده گفتار متن: حامد کلجه‌ای و علیرضا احمدی، تصویربرداران: اصغر نوروزی و بهنام احمد خانی، تدوین و صداگذاری: حامد کلجه‌ای، انتخاب موسیقی، گرافیک رایانه: مریم طاهرخانی/ گوینده گفتار متن: حامد کلجه‌ای، علی کلجه‌ای و علی حیدری، طراحی گرافیک: استودیو رامکا، طراح عنوان: علی قسمتی، طرح پوستر: محمد یاسینی، اجرای پوستر: یاسمن محمودی، دستیار تهیه کننده: مهدی واشقانی، مدیر تولید: امیررضا عباس‌زاده، تهیه‌کننده: مصطفی شوقی، تهیه شده در: خانه مستند و محصول: سازمان هنری رسانه‌ای اوج.
جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید:
خبرهای مشابه
