موج دوم مستندسازی پس از بحران جنگ و داعش/ گفتگو با کارگردان «حلب دریا ندارد»

کارگردان مستند «حلب دریا ندارد» گفت: موج دوم مستندسازی درباره یک بحران، منجر به ساخت فیلم‌های کیفی و عمیق‌تری می‌شود و فیلمساز با شوق بیشتری به سراغ ساخت فیلم و پرداختن به سوژه می‌رود.

«حلب دریا ندارد» عنوان مستندی به کارگردانی میثم صبوحی است که امسال در بخش مستندهای کوتاه چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت حضور دارد. این مستند که محصول خانه مستند است، به روایت حیات حلب از زبان آدم‌های این شهر در قبل و بعد از حضور داعش می‌پردازد.

صبوحی که پیش از این هم تجربه ساخت مستندهای کوتاهی را داشته است، درباره چگونگی شکل گیری پروژه حلب دریا ندارد به ایرنا، گفت: من پیش از این به مدت چهار تا پنج سال مشغول ساخت مستندهایی برگرفته از داستان‌های کوتاه زندگی آدم‌ها در کشورهای مختلف بودم، در هنگام فعالیت روی این پروژه موقعیتی برای حضور من در سوریه فراهم شد و تصمیم گرفتم این مستندهای داستانی کوتاه را در این کشور هم بسازم.

وی افزود: تعدادی از ساکنان شهر حلب را در طول این سفر پیدا کردم که داستان‌های خود را برای من گفتند و در نهایت پروژه سوریه هم تمام شد اما من همیشه در ذهنم به دنبال ساخت فیلم مستند بلندی از این سفر بودم چرا که به واسطه شرایط، سخت‌ترین تجربه سفر من در طول فیلمسازی بود، من یک نفره و تنها با یک مترجم راهی سوریه شده بودم و فارغ از شرایط جنگی و نبود امنیت، امکانات لازم هم در اختیار نداشتم.

این مستندساز تاکید کرد: در نتیجه با دوستان تدوینگرم که صحبت کردم تصمیم گرفتم فرایندی از حیات را در شهر نشان دهم، آنچه در فیلم هم رخ داده جز این نیست و «حلب دریا ندارد» داستان این شهر است که از زبان ساکنانش روایت می‌شود.

صبوحی در پاسخ به این که چه اندازه بحران سوریه و عراق پس از حضور داعش به عنوان سوژه مستندسازی قابل تامل است؟ توضیح داد: به طور کلی هر بحرانی دارای بسترهای بسیار مناسب برای فیلم مستند است مانند بحران عراق و سوریه، کرونا و… زمانی که یک بحران رخ می‌دهد ابتدا شور و هیجانی بین فیلمسازان به راه می‌افتد و همه آماده ساخت فیلم درباره آن بحران می‌شوند؛ اصولا مستندهایی که در موج اول فیلمسازی از هر بحرانی تولید می‌شود بسیار کنش محور است و به حوادث عجیب و غریبی که رخ داده است اکتفا می‌کند مانند عملیات‌ها و لحظات جنگی در بحران سوریه و عراق. اما وقتی بحران فروکش می‌کند مانند وضعیت امروز عراق و سوریه، موج دومی از مستندسازی شکل می‌گیرد که از لحاظ تعداد فیلمساز بسیار کمتر است اما فیلم‌های کیفی و عمیق‌تری تولید می‌شود چرا که از آن حادثه و اضطراب اولیه کاسته شده و فیلمساز با شوق بیشتری به سراغ ساخت فیلم و پرداختن به سوژه می‌رود.

وی ارزیابی خود را از فعالیت خانه مستند در حوزه ساخت مستند و عملکرد موفقی که در این زمینه داشته است، اینطور بیان کرد: وجهی که به نظرم خانه مستند خوب رعایت می‌کند و آن را می‌پسندم، تعاملی است که با مستندسازان خارج از نوع تعامل دیکته شده و تکراری در شبکه‌ها و پروژه‌های دیگر دارد. در خانه مستند فیلمسازان احساس نمی‌کنند با محیطی اداری طرف هستند که باید حتما طبق قراردادی که بسته‌اند فعالیت کنند، بلکه فکر می‌کنند در خانه خود کار می‌کنند و به همین دلیل با علاقه و اشتیاق بیشتری به فعالیت می‌پردازند.

صبوحی تاکید کرد: خانه مستند امروز به سطحی از حرفه‌ای‌گری در انتخاب فیلمسازان و تعامل با آن‌ها رسیده است که بسیار ارزشمند است. ویژگی دیگر خانه مستند، تفکرِ بازی است که در آن حاکم است و آدم‌های مختلف با روحیات و تفکرات متفاوت در آنجا کار می‌کنند.

این کارگردان درباره اینکه برگزاری آنلاین جشنواره سینماحقیقت را چطور ارزیابی می‌کند؟ پاسخ داد: آنلاین بودن جشنواره، اتفاق چندان خوبی نیست چون جشنواره سینماحقیقت فرصتی است که یک سال کل سینمای مستند ایران دور هم جمع شوند، دیدار تازه کنند و همکاری‌های جدید داشته باشند. ضمن اینکه برگزاری حضوری جشنواره فرصتی را فراهم می‌کند تا هنگام نمایش فیلم در سالن بتوان واکنش و بازخورد مخاطب را دید و این موضوع بسیار جذاب است که امسال از آن محروم هستیم.

وی افزود: اما امسال اوضاع به دلیل کرونا متفاوت بود و بین دو گزینه برگزار نشدن و آنلاین بودن، تصمیم درستی برای برگزاری گرفته شد تا وقفه‌ای در فعالیت مستندسازان ایجاد نشود، حال این قطار به جای توقف، مسیر خود را کمی آرام‌تر پیش می‌رود.

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: