روایت تلخ قهرمانی که معتاد شده است/ یادداشتی بر مستند «پهلوانان نمی میرند»

مستند «پهلوانان نمی‌میرند» به کارگردانی شراره عطاری، به کشتی گیر نام آور و قهرمان آسیایی محسن قاسمی می‌پردازد که در اوج فعالیت ورزشی اش معتاد شده است. او در یکی از کمپ های ترک اعتیاد به علت رفتار غیر حرفه ای و کتک هایی که خورده با آسیب جدی مغزی مواجه شده است و اکنون در وضعیت ناهوشیار به سر می‌برد.

هنگامی که در صحنه های ابتدایی نزدیکان محسن قاسمی داستان قهرمان شدنش را تعریف می‌کنند اما در کنارش پر از حسرت و غم می شوند می توان فهمید شاهد فیلمی فراتر از یک روایت ساده هستیم. کارگردان خوب می‌داند موضوع، زوایای مختلفی دارد و غافل ماندن از هر زاویه، اثر او را به سمت نگاه صفر و صدی و مقصر و قربانی می برد و نیازمند آسیب شناسی و علت یابی جامعی خواهد بود. به همین منظور شراره عطاری با افراد مختلفی گفت و گو می‌کند. خانواده، مربی ها، دوستان، افراد فعال در حوزه ی کشتی و فدراسیون، پزشک معالج، دوستی که در شرایط مشابه او بوده و حتی دوستان معتادش و … همگی کسانی هستند که اوج تا فرود زندگی محسن را روایت می کنند.

دیدگاه های مختلف کمک می کند مخاطب بتواند به عوامل درونی و بیرونی که در قهرمان شدن و اوضاع فعلی محسن سهم داشته اند توجه کند. همان گونه که حمایت ها ی خانواده، حضور مربیان دلسوز، دوستان همراه و پشتکار و استعداد یک فرد او را قهرمان می کند، غفلت از خود و عدم حمایت و هدایت روحی فردی آگاه از قهرمانان می تواند آنها را به زمین بزند.

مساله ی دیگر این است که آیا پس از لغزش، راهی برای بازگشت نیست؟ قطعا نیازمند تدابیری هستیم تا بتوان مانع لغزش قهرمانان شد اما برای بعد از خطا و اشتباه یک ورزشکار و حتی یک فرد معمولی راه حل و چاره ای داریم؟ آیا آنها را حمایت می‌کنیم و فرصتی دوباره می دهیم؟

مادامی که فقط برای پرورش جسم ورزشکار تلاش می‌شود اما روح و ذهن او نادیده گرفته شود، قهرمانی به دست می‌آید اما جایگاه قهرمانی، فرد را احاطه می کند و به هیچ عنوان فکر نمی‌کند شاید او هم روزی گرفتار اعتیاد یا جرم شود، رها می شوند، آسیب پذیری بالا تر می رود، لغزش که رخ دهد قهرمان از فردی ناشناخته بیشتر سقوط می‌کند، درست بعد از این نقطه آنها کنار گذاشته می‌شوند و دیگر حتی خودشان توانی برای بازگشت ندارند. کسانی که زمانی افتخار افرین بودند ، اکنون شرمسار از جامعه و مردم هستند.

دغدغه ی اصلی، صرفا محسن نیست. ‌محسن هم نماینده ی ورزشکاران و قهرمانانی است که گرفتار اعتیاد و جرم شده اند و نیازمند کمک هستند و هم معتادینی که با امید شروعی تازه به کمپ ها می روند اما قربانی رفتار غلط آنها می شوند.

فیلم تلاش می‌کند نشان بدهد اگر از اتفاقی تلخ درس نگیریم، سلسله مشکلات و معضلات همچون دومینو پشت سر هم ظاهر می‌شوند و هرکدام علت دیگری می توانند باشند. در پهلوانان نمی‌میرند به خوبی علت ها و آسیب ها و مجموعه ای از دیدگاه های روانشناسی و جامعه شناسی از زبان افراد درگیر ماجرا مطرح می شود که هرکدام می تواند موضوع مستندی جداگانه باشد.

به قلم زهرا شفیع فر، کارشناس تاریخ تمدن اسلامی و علوم اجتماعی

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: