قصه دردناک جذامیان طرد شده/ یادداشتی بر مستند «خوره»
قصه دردناک جذامیان طرد شده/ یادداشتی بر مستند «خوره»

مستند «خوره» اثر شهرام میراب اقدم، زندگی و مشکلات مبتلایان به جذام را در آسایشگاه محرابخان مشهد به تصویر کشیده است. مستند، در گفتگو با مبتلایان، به مطالبه اصلی آنها، یعنی عدم انتقالشان از آسایشگاه پرداخته است.
هر که در این بزم مقربتر است، جام بلا بیشترش میدهند
این شعر، چه تقدیس رنج یا گریز از مسئولیت باشد، چه پاسخی مهرورزانه به این اندیشه بیرحمانه که بلایا سراسر کیفر گناهان و مجازات الهیاند، برای جذامیها خوانده نمیشود. نه فقط چون جذام در طول تاریخ با طرد و انزوا گره خورده، چون جذام با بیخردی که باید دور نگه داشته اما برایش تصمیمگیری شود، یکی انگاشته شده؛ البته در جامعه جدید، تا آنجا که خللی در نظم اقتصادیاش به وجود نیاورد!
مستند، زندگی بیماران مبتلا به جذام را در آسایشگاهی وقفی نشان میدهد. در ادامه میفهمیم بخش اعظم معیشت مبتلایان، بر دوش خیرین است و اگر خیرین نباشند، بعضی از مبتلایان، نان شب هم ندارند. از لابهلای گفتگوها میفهمیم از مبتلایان در روند درمان، انتظار مشارکت در فعالیت اقتصادی جامعه و بر عهده گرفتن مسئولیت معاش خود با هدف برگشت به جامعه میرود؛ اما مکانیزمی برای تابآوری و ایستادن بر سر حق زندگی اجتماعی مبتلایان، در کار نیست.
موضوع این نیست که نباید از شهروندان انتظار کار و تأمین معاش خود داشت؛ موضوع این است که تنها از شهروند آزادی میتوان انتظار مسئولیتپذیری داشت که امکان انتخاب و مشارکت در تعیین سرنوشت خود را داشته باشد. مستند از کنار این پرسش مهم میگذرد و تنها به مشکلات مبتلایان اشاره میکند. در اینجا ما شهروندانی طرفیم که یک مسئله اساسی دارند: دانشگاه علوم پزشکی مشهد میخواهد آسایشگاهی را که برای اقامت آنان وقف شده، بگیرد و آنها را خلاف نظر خودشان، جایی دیگر اسکان دهد. اینجا صحبت از تغییر سیاستهای رفاه دولتی یا زمینهای دولتی نیست، صحبت از زمین وقفی مبتلایان است و نهادی که بدون در نظر گرفتن رای ساکنانش، صلاح دانسته برایش تصمیمگیری کند. گویی مبتلایان، صلاحیت تصمیمگیری در مورد زندگی خود را ندارند. جالب اینجا است که در بخشی از فیلم به فردی اشاره میشود که در روند درمان برای کار در مغازهای آموزش دیده اما پس از بازگشت به جامعه به دلیل ترس مردم از ابتلا، دست از کار میکشد. پس موضوع، انگزدایی یا بازگرداندن زندگی اجتماعی مبتلایان نیست، موضوع، کم کردن هزینهها است. با سازوکاری طرفیم که مطرودترین و منزویترین بخش جامعه به واسطه بیماری، صلاحیت تصمیمگیری درباره حقی اساسی مثل انتخاب محل زندگی را هم ندارد اما در عین حال هم نباید مسئولیت معیشت خود را به دوش جامعهای که طرد و تحقیرش کرده، بیاندازد. در مناسبات بیرحم جامعه جدید، مسئولیتپذیری، حق و تکلیف، عدالت و آزادی برای گروههای آسیبپذیر تعاریف ویژه خود را دارد.
مسئلهای که مستند تا حدی بدان پرداخته، مکانیزمهای طرد اجتماعی است. البته طرد اجتماعی فقط این نیست که مردم از سر ناآگاهی گروه خاصی از جامعه را طرد میکنند. طرد اجتماعی به مکانیزمهای ساختاری اشاره دارد که امکان مشارکت اجتماعی را از شهروندان میگیرد. مسئله، نشان دادن مکانیزمهایی است که انگ اجتماعی را تثبیت میکند و در تمام سطوح زندگی فرد، تداوم میبخشد.
به قلم مریم امیری، کارشناس علوم اجتماعی
جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید:
نظرات کاربران

مهلت ارسال طرح به خانه مستند تا 20 تیر تمدید شد
14 تیر 1401
درخشش مستند «مراد» در جشنواره امریکایی
11 تیر 1401
سرزمین آبها از شبکه مستند پخش میشود
11 تیر 1401خبرهای مشابه

مهلت ارسال طرح به خانه مستند تا 20 تیر تمدید شد
مهلت ارسال طرح مستند که از ۵ خرداد تا ۱۵ تیر اعلام شده بود، ۵ روز دیگر تمدید شد. مستندسازان می توانند تا ۲۰ تیر از طریق سامانه ارسال طرح سایت خانه مستند، طرح های خود را ارسال کنند....

درخشش مستند «مراد» در جشنواره امریکایی
مستند «مراد» برنده تندیس برنز پنجاه و پنجمین دوره جشنواره بین المللی «ورد فست» هیوستون آمریکا...

سرزمین آبها از شبکه مستند پخش میشود
مجموعه مستند ۶ قسمتی «سرزمین آبها» به تهیهکنندگی و کارگردانی مرتضی نصرالهی تولید جدید شبکه مستند سیماست که از شنبه ۱۱ تیر هر هفته پخش...

فیلم های راه یافته به پانزدهمین جشنواره فیلم تبریز اعلام شدند
به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از خبرگزاری فارس از تبریز، اسامی فیلمهای راه یافته به بخش مسابقه ی پانزدهمین جشنواره فیلم تبریز توسط دبیرخانه این جشنواره...

انتشار نسخه کامل مستند «بهشتی برای ملت»
همزمان با سالروز شهادت آیتالله سیدمحمد حسینی بهشتی، نسخه کامل مستند «بهشتی برای ملت» در دسترس علاقهمندان قرار گرفت به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از گروه...

«انیمیشن ایرانی» به «اکران حقیقت» رسید
دور تازه نمایش مستندهای مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، (اکران حقیقت) از سه شنبه ۱۴ تیرماه شروع میشود. به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از...

«ماریان» به عنوان بخشی از باغستان قزوین امروز از بین رفته است/ مستندی پژوهشمحور درباره نابودی میراثی هزارساله
به گزارش سایت خانه مستند به نقل از تسنیم، مستند سینمایی «ماریان» به کارگردانی حامد کلجهای و تهیهکنندگی احمد شفیعی، نسخه سینمایی از مجموعه مستند میراث هزار ساله است...

معرفی هیات داوران بخش مستند سیزدهمین جشنواره فیلمهای ورزشی
به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از روابط عمومی جشنواره، هیات داوران بخش مستند کوتاه و بلند سیزدهمین جشنواره بینالمللی فیلمهای ورزشی ایران معرفی شدند و بر...

«خاطرات موتورسیکلت» دور از دخالتهای نمایشی است/ ادای احترام به رزمنده فراموششده تاریخ
امیرحسین نوروزی کارگردان و تهیهکننده مستند خاطرات موتورسیکلت که از سهشنبه 31 خردادماه و همزمان با سالروز شهادت دکتر مصطفی چمران بهصورت آنلاین و رایگان در سایت خانه مستند...