در ثانیه های پایانی مستند «پرواز بی بازگشت» راوی این مستند، جمله ای را بیان می کند که یقینا خواسته قلبی تمام بیننده های این مستند خواهد بود: «کاش سال بعد فلامینگوها می دونستن چه بلایی سر دوستاشون اومده و به میانکاله نمیومدن!»

مستند «پرواز بی بازگشت» به کارگردانی مسعود دهنوی و تهیه کنندگی احمد شفیعی، نگاهی دارد به فاجعه محیط زیستی مرگ هزاران پرنده مهاجر و بومی در تالاب میانکاله.

طبعا هر انسانی در اولین واکنشش نسبت به مرگ و تلف شدن پرندگان تالاب میانکاله از صمیم قلب آرزو می کند که کاش پای این پرندگان به تالاب میانکاله باز نشده بود و به چنین سرنوشت شومی دچار نمی شدند. اما برخلاف خواسته قلبی مان این اتفاق دلخراش افتاده است و با اینکه دو سال از شروع این بحران می گذرد، بنظر می رسد همچنان مرگی تراژیک به انتظار پرندگان این منطقه نشسته است.

مستند پرواز بی بازگشت به رمز گشایی مرگ چند گونه از پرندگان بومی و مهاجر به ویژه فلامینگوها می پردازد. این پرندگان که یا خانه شان در تالاب میانکاله است و یا مهمانان این تالاب هستند، با بحران محیط زیستی مواجه شده‌اند؛ تمرکز ویژه مستند «پرواز بی بازگشت» بر فلامینگوها، موجی از احساسات و همدردی با پرندگان را درون مخاطبش ایجاد می کند و این به نمایش گذاشتن تراژدی پرندگان میانکاله، بسیار پر احساس حق مطلب را ادا کرده است. اما با این وجود نقطه عطف و تعلیق برانگیز این مستند از جایی آغاز میشود که با توجه به بالا رفتن آمار مرگ پرندگان، جامعه محلی نیز درگیر این ماجرا می شود و از مردم محلی تا شکارچیان منطقه میانکاله با دیدن تلف شدن پرندگان ناراحت می شوند. این درگیری یک گام فراتر می رود و برخلاف اینکه در ابتدا شکارچیان این منطقه مقصر شناخته می شوند، اما با روشن تر شدن ابهامات ماجرای مرگ پرندگان، تمام جامعه محلی نگران می شوند و خواستار حل شدن مشکل زیست محیطی تالاب هستند.

تالاب میانکاله تنها نیست. بیش از ده ها منطقه زیست محیطی و حفاظت شده دیگر در نقاط مختلف کشور وجود دارند که یا در خطر نابودی‌اند و یا به کلی آسیب دیده‌اند. وضع همگی نیز با وجود مدیریت غلط بر آنها در شیب آسیب دیدگی بیشتر قرار دارد. پیچیده بودن بحران تالاب میانکاله زمانی مشخص می شود که آزمایش های فراوان، وجود سم بوتولیسم در این تالاب را تایید می کند. درست در این زمان است که ما تازه می فهمیم چه مشکلات زیادی به این تالاب هجوم آورده است.

این مستند به سادگی نشان می دهد که چه مشکلاتی متوجه این تالاب است؛ از سوء مدیریت مسئولین مربوطه گرفته تا معضلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. با تماشای این مستند، سوالات مبهم زیادی برای دوستداران و فعالین محیط زیست حل می شود اما همچنان این نگرانی وجود دارد که آیا حادثه دیگری در کمین پرندگان این تالاب نشسته است یا نه.

به قلم امیرمحمد خلیلی، کارشناس علوم اجتماعی

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: