نقد و بررسی مستند «آزادی» درباره نسل کشی پرندگان مهاجر تالاب های فریدونکنار

مستند «آزادی» که به کشتار پرندگان مهاجر (گونه‌های در حال انقراض) در تالاب های فریدون‌کنار می‌پردازد، ظهر روز سی ام خرداد با حضور عوامل تولید این مستند و کارشناسان محیط زیست در محل باشگاه خبرنگاران پویا رونمایی شد.

این مستند بلند که در سال 1394 با پشتیبانی خانه مستند انقلاب اسلامی تهیه و تولید شده است با کارگردانی رضا فرهمند و کمیل سهیلی و تهیه کنندگی حسین افشار به‌زودی از رسانه ملی پخش خواهد شد.

چکیده‌ای از مباحث مطرح شده توسط میهمانان در مراسم رونمایی از مستند آزادی در ادامه آمده است:

هیچ بخشی در مستند آزادی را سانسور نکردیم

رضا فرهمند‌، کارگردان مستند آزادی در توضیح شرایط تهیه و تولید این فیلم با بیان اینکه در حین آغاز فعالیت با لوکیشن ها و فضاهای متفاوتی مواجه شدیم که ما را بر آن داشت تا تبدیل به مستند بلند شود، اظهار کرد: خوشبختانه در این مستند بلند که زمان زیادی را از ما گرفت به هیچ عنوان خود را قبل از تولید سانسور نکردیم؛ رویکرد عدم سانسور از سوی تهیه‌کننده و خانه مستند هم انجام گرفت که جای خرسندی دارد.

کارگردان مستند آزادی تصریح کرد: ما در این مستند تاثیرگذار با تمام زوایای یک بحران مواجه بودیم؛ تمامی لایه‌های یک بحران بدون قضاوت کارگردان به نمایش گذاشته شده و مخاطبان می‌توانند در مورد آن قضاوت کنند.

به گفته فرهمند، مستند آزادی صرفاً به مسائل محیط زیستی نمی‌پردازد بلکه سایر بحران ها را نیز به نمایش می‌گذارد.

تفاوت مستند آزادی با سایر مستندهای حوزه پرندگان

وی خاطرنشان کرد: تاکنون مستندهای دیگری نیز در مورد فریدونکنار ساخته شده اما تمامی آنها فیلمبرداری های محرمانه و دوربین مخفی داشته‌اند در صورتی که مستند آزادی به میان کشاورزان و مردم می‌رود و حرف تمام افراد را شنیده و انعکاس داده است.

کارگردان مستند آزادی با انتقاد از برخی رفتار مسئولان ذیربط محیط زیست در جریان تهیه این فیلم گفت: جایی که دوربین ما را جمع‌ می‌کردند، دام‌گذاران نبودند، بلکه سازمان محیط زیست بود.

فرهمند اظهار کرد: در مستند آزادی با دام‌گذاران زندگی کردیم و حتی صحبت های همه را در آن انعکاس دادیم؛ هیچ سکانس و پلانی را از آن حذف نکردیم و فیلمبرداری ها نیز به‌صورت مخفیانه نبود.

وی فاجعه صورت گرفته در شکار پرندگان فریدونکنار را یک بحران 30 ساله دانست و تصریح کرد:‌ متاسفانه هیچ یک از مردم و مسئولان منطقه نمی‌دانند و باور ندارند که عمل غیرقانونی و اشتباهی را مرتکب شده‌اند.

متولی اصلی فریدونکنار سازمان محیط زیست

کارگردان مستند آزادی یادآور شد: سازمان محیط زیست، متولی اصلی مسائلی همچون شکار پرندگان فریدونکنار است چرا که آنها متولی اصلی مردم یا کشاورزان در این منطقه هستند اما نمی‌توانیم آن را معطوف به یک دوره کنیم بلکه در تمام سه دهه گذشته سازمان محیط زیست مقصر بوده است.

فرهمند با بیان اینکه سازمان محیط زیست در دوره اخیر نسبت به مسائلی همچون شکار پرندگان در فریدونکنار تغییر رفتار داده است، گفت: سازمان به نوعی به هوشمندی منفی روی آورده است؛ یعنی در مقابل انتقادات همانند مسائل فریدونکنار روی خوش نشان می‌دهد که این نامناسب است چراکه آنها وضعیت را می‌دانند و باز روی خوش نشان می‌دهند.

وقاحت در عادی شدن فساد رویکرد سازمان محیط زیست

وی ادامه داد: البته این رویکرد سازمان محیط زیست هوشمندی درستی نیست بلکه نوعی وقاحت در عادی شدن فساد است و بسیاری از مشکلات و دغدغه‌ها را در این فیلم مستند مشاهده می‌کنیم.

کارگردان مستند آزادی همچنین با اشاره به تعامل سازمان محیط زیست در ساخت این مستند گفت: در حال حاضر با یک مشکلی مواجه شده‌ایم که وقتی مستندی انتقادی از یک مسئول می‌سازیم، همان فرد مسئول در زمینه فساد، در مراسم رونمایی ما حاضر می‌شود و برای ما کف می‌زند و از ما تشکر می‌کند و عملاً با این کار صورت مسئله را پاک می‌کند و اجازه پیگیری بیشتر نمی‌دهد و همین روش توسط مسئولان سازمان محیط زیست در ساخت مستند «آزادی» انجام شد به گونه‌ای که بعد از اکران مستند، رئیس اداره کل محیط زیست مازندران به عنوان متهم اصلی عدم برخورد با کشتار پرندگان در مراسم اکران ما حاضر شد و از ما تشکر کرد اما در این دو سال گذشته هیچ اقدامی برای حل مشکل نکرده است.

نسل‌کشی پرندگان در فریدونکنار

محمد الله‌قلی؛ کارشناس حیات وحش و پرندگان نیز در این مراسم رونمایی اظهار کرد: متاسفانه در فریدونکنار و سایر نقاط نزدیک به آن شاهد صید یا شکار نیستیم بلکه نسل‌کشی در حال انجام است.

وی همچنین با اشاره به محتوای مستند آزادی گفت: در مستند می‌بینیم که یکی از دام‌گاه‌دارهای بزرگ منطقه فریدونکنار، صفر‌علی آزادی است و همه او را می‌شناسند اما هیچ کسی با وی برخوردی انجام نمی‌دهد؛ جالب است بدانید دیروز سازمان محیط زیست لیست دامگاه‌دارهای مجاز را اعلام کرده و باز هم نامی از صفر‌علی آزادی نیست؛ باید دست های پشت‌پرده و لابی‌های متعدد در زمینه کشتار پرندگان فریدونکنار مشخص شود و امیدواریم فیلم مستند شماره 2 آزادی نیز به همین منظور ساخته شود.

کارشناس حیات وحش با بیان اینکه برخی موضوع معیشت را به شکار پرندگان ربط می‌دهند، تصریح کرد: متاسفانه موضوع معیشت را به شکار پرندگان ربط می‌دهند اما باید گفت کسانی که در سایر نقاط پرندگان را نکشته‌اند از گرسنگی هم از بین نرفته‌اند.

الله‌قلی ادامه داد: در بسیاری از نقاط ایران، کشاورزی و دامداری ندارند اما افراد اسلحه شکار پرندگان را می‌شکنند؛ متاسفانه در شمال ایران و منطقه فریدونکنار این اتفاق نامناسب شکار پرندگان صورت می‌گیرد که باید اقدامی شود.

وی سرشاخه‌های شکار پرندگان در شمال کشور را افرادی متمول دانست و گفت: برخی از این افراد که بهانه معیشت را می‌آورند ماهیانه 20 میلیون درآمد دارند.

این کارشناس حیات وحش و پرندگان تصریح کرد: مستند آزادی دارای قصه و درام مناسب است و عملکرد کارگردان ستودنی است.

ایران رتبه‌ دوم کاهش پرندگان در جهان

الله‌قلی به آمار یک موسسه مطالعاتی اروپایی در مورد کاهش نسل پرندگان در جهان اشاره کرد و گفت: بر اساس آمار این موسسه، 450 میلیون پرنده در سطح جهان طی دو دهه اخیر کمتر شده است و در همین زمینه، ایران در رتبه دوم جهانی قرار دارد.

وی ادامه داد: این رتبه‌بندی با توجه به شکار صورت گرفته در فریدونکنار است و اگر آمار جنوب ایران و خوزستان نیز منتشر شود ما در رتبه اول قرار می‌گیریم.

این کارشناس حیات وحش و پرندگان تاکید کرد: سازمان محیط زیست متولی اصلی حیات وحش و مسائل فریدونکنار است و باید پاسخ مناسبی را ارائه دهد.

الله‌قلی با انتقاد از عملکرد محیط زیست در عرصه تالاب ها و حفاظت از پرندگان تصریح کرد: در نتیجه سهل‌انگاری و عدم انجام مسئولیت های صورت گرفته در سازمان محیط زیست‌، اکنون 60 درصد تالاب های ما بیابان شده و سایر تالاب های ما هم در شرف بیابان شدن هستند.

ابتکار اگر برنامه‌ای برای حل مشکلات محیط زیست را ندارد، استعفا دهد

این کارشناس حیات وحش و پرندگان به مشکلات گسترده در زمینه از بین بردن زمین های کشاورزی مناطق شمالی کشور اشاره کرد و گفت: در حال حاضر شاهدیم استفاده از کودهای شیمیایی و کشت دو مرتبه برنج، موجب از بین رفتن ظرفیت خاک مناطق کشاورزی شمال کشور شده است؛ اگر خانم ابتکار توانایی حل این مشکلات گسترده را ندارد، به صراحت اعلام کند و از جایگاه خود استعفا دهد.

رویکرد خانه مستند انقلاب اسلامی به سمت محیط زیست

احمد شفیعی؛ نماینده خانه مستند انقلاب اسلامی نیز در این مراسم اظهار کرد: بحث محیط زیست از جمله مهم ترین دغدغه‌‌های ما محسوب می‌شود که مستند آزادی نیز بر همین مبنا تهیه و تولید شد.

وی تصریح کرد: مستند آزادی بسیار باور‌پذیر تهیه و تولید شده و بدون واسطه به سراغ کشاورزان و دامگذاران منطقه رفته است که البته لایه‌های مختلف و کنش های متفاوتی را در آن شاهدیم.

نماینده خانه مستند انقلاب اسلامی درباره اینکه آیا سازمان محیط زیست در طول ساخت این فیلم و پخش آن مشکلاتی را بر سر راه عوامل ایجاد کرده است یا خیر گفت: موضع خاصی را از سازمان شاهد نبودیم بلکه آنها استقبال مناسبی هم داشتند اما امیدواریم جدی‌تر نسبت به این مسائل برخورد کنند.

مدیر تولید خانه مستند انقلاب اسلامی در ادامه به سخت بودن ایجاد جذابیت در یک مستند محیط زیستی اشاره کرد و اظهار داشت: جذب مخاطب و ایجاد جذابیت در یک اثر محیط زیستی 80 دقیقه‌ای بسیار سخت است اما به دلیل لایه‌های پیچیده‌ای که از اضلاع مختلف فساد، در این مستند به نمایش گذاشته می‌شود، توانسته مخاطب را با خود همراه کند.

مستند آزادی را نباید محدود به مسئله کشتار پرندگان دانست

شفیعی بُعد فرامتنی مستند «آزادی» را مهم دانست و گفت: در مستند می‌بینیم چگونه افراد مختلف، با دروغ گفتن یا نگفتن کامل حقیقت تلاش دارند خود را منزه از اشتباه جلوه دهند و تقصیر را به گردن طرف مقابل بیاندازند و این مسئله در سایر مسائل اجتماعی و سیاسی هم قابل مشاهده است و از این جهت مستند «آزادی» را نباید محدود به مسئله کشتار پرندگان دانست.

منبع: تسنیم

برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه مستند بپیوندید: