یادداشتی بر مستند «ماهر»، ساخته محمد سلیمی راد

گمشدگان از سوژه های جذاب، معمایی و حتی جنایی محسوب می شوند که نه تنها می تواند مضمون دراماتیک داشته باشد بلکه می تواند زمینه هایی برای جذب مخاطب فراهم کند. امر گمشده نه تنها جذابیت ویژه ای دارد بلکه در ذات گوهری را همراه دارد که هر فردی را به جست و جوی آن وادار می کند. او می داند که حقیقت باید آشکار شود و هزینه آن را نه تنها باید بپردازد بلکه با یافتن آن درهای دیگری از زندگی برایش گشوده می شود.

مستند «ماهر» نیز که در شهرهای مختلف اقلیم کردستانِ عراق فیلمبرداری شده زندگی یک خبرنگار کرد عراقی به اسم حسن ماهر را روایت می کند که به زبان فارسی مسلط است و همسرش نیز ایرانی محسوب می شود. او در رادیوی استان کرکوک فعالیت می کرد و سال ۲۰۰۷ در جنگ های داخلی بین عراق و گروهک های تروریست بینایی اش بر اثر انفجاری آسیب دید. او بعد از این اتفاق فعالیتش را با دفتر روزنامه های دریا و هابش استان کرکوک ادامه داد و نهایتا در سال ۲۰۰۹ بخاطر حضور گروهک های تروریستی در کشور عراق، به کشورهای مختلفی از جمله سوئد، ترکیه، فنلاند، سوییس و نروژ مهاجرت کرد.

حسن ماهر با یک دختر شیرازی ساکن سوییس ازدواج کرد، و سال ها در آنجا زندگی کردند. او از سال ۲۰۱۷ به همراه همسرش به زادگاهش در استان کرکوک عراق بازگشت و با اینکه سال هاست کارش را در رسانه از دست داد ولی تصمیم می گیرد دست به کار بزرگی بزند و در تلاش است دو خانواده در ایرانی و کردستان عراق که از همدیگر بی خبر بودند را بعد از ۳۲ سال به هم برساند. فیلمبرداری این مستند از شهر دهوک اقلیم کردستان آغاز و در شهرهای کرکوک، سلیمانیه و اربیل ادامه می یابد و در ایران نیز به پایان می رسد.

مستندساز در اثرش سعی کرده ضمن همراهی با ماهر زوایای زندگی او از جهات مختلف و حتی زندگی خصوصی او را بازگو کند. مستند با طرح این نکته شروع می شود که او نمی تواند ویزای آمریکا را بگیرد و از این مسئله ماهر به شدت ناراحت است. او از اینکه به آمریکایی ها خدمت کرده و بینایی اش هنگام همراهی با آنها آسیب دیده و آنها او را رها کردند شدید عصبانی است. ادامه مستند با بگو مگوهای ماهر و همسرش ادامه می باید تا او به دنبال این است که خانواده ایرانی را که گویا نسبتی هم با همسرش دارد بیابد. دوربین در تمام ماجرا همراه است و نتایج آن را ثبت و ضبط می کند.

مستند ماهر ضمن ادامه و جست و جو اگرچه نتایج خاصی را پیگیری می کند اما کارگردان سعی کرده به وضعیت پیرامونی ماجرا م تبعات جنگ و دوری خانواده ها و مرگ عزیزان در غربت و تنهایی را بازگو کند. همین نکات است که جنبه احساسی و عاطفی مستند را دوچندان می کند و گاها مخاطب می تواند همراه با مادری که از خانواده اش اطلاع پیدا می کند اشک بریزد.

کارگردان در کشف و پرداختن به چنین سوژه ای سعی کرده چندان به مسئله سیاسی و حاشیه های ایدئولوژیک آن ورود نکند تا وضعیت قصه برای مخاطب بیشتر بر همان اساس کشف و جست و جو باشد. البته این نکته هم می توان در قالب پیشنهاد و یا اظهار نظر طرح کرد که چنین سوژه هایی قابلیت ساخت یک فیلم سینمایی و حتی اگر کارگردان امکانات برایش مقدور بود همین مستند را در قالب مستند داستانی که از برخی از بازیگران مطرح استفاده کند را دارد.

به قلم: منوچهر دین پرست

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: