روایت مستندسازان از سردار شهید حاج قاسم سلیمانی در برنامه «نقد سینما»

در ویژه‌برنامه «نقد سینما» به بهانه شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی، بخش‌های از خاطره‌های مستندسازان درباره همراهی با سردار سلیمانی مرور شد.

به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از خبرگزاری صبا، برنامه «نقد سینما» شب گذشته ۱۳ دی‌ماه با یاد و گرامی داشت سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس روی آنتن رفت.

امیررضا مافی، منتقد سینما و نادر طالب‌زاده سینماگر و مستندساز مهمان این برنامه بودند و درباره ابعاد مختلف شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی سخن گفتند.

طالب‌زاده در ابتدا در سخنانی با اشاره به اقدام ترامپ بیان کرد: برخی از اتفاقات، صحنه سیاسی را تغییر می‌دهد و با این اقدام همه حتی در آمریکا احساس خطر می‌کنند، چون کسی نمی‌داند آینده چه خواهد شد. ترامپ باید به طور قانونی، تاییدیه کنگره یا مجلس را می‌گرفت. چون حاج قاسم نفر دوم جهان بود اما این کار را نکرد و ایران امروز هر کاری در مقابل او انجام دهد، مشروع است.

وی در ادامه تصریح کرد: پیشینه او همیشه نشان داده است که نمی‌خواهد وارد جنگ با ایران شود. اکنون فشاری که بر اساس استیضاح روی او می‌آید یکی از دلایل این کار بود. با این حال همه می‌گویند این یک اشتباه محاسباتی بود.

این مستندساز با اشاره به نقش ایران در جهان به‌ عنوان تهدیدی برای آمریکا نیز یادآور شد: نفوذ ایران در خارج از ایران، زیاد است و هر اتفاقی می‌تواند رخ دهد. آمریکا از هر طرف در محدوده خطر است و دموکرات‌ها از این حیث که وارد جنگ جهانی سوم شده‌اند احساس نگرانی کرده‌اند.

مافی نیز در سخنانی مطرح کرد: وقتی قهرمان ملی یک کشور را ترور می‌کنیم به این توجه نداریم که ملت را یکپارچه کرده‌ایم و اتفاقا امروز می‌بینیم آدم‌ها با سلایق مختلف این اقدام را محکوم می‌کنند.

وی در ادامه با بیان این که هیچ جای جهان از کشته شدن سربازشان خوشحال نمی‌شوند، اظهار کرد: در هنرمندها ابتدا دیدیم خیلی‌ها سکوت کردند؛ کسانی که در صدم ثانیه به هر ترندی واکنش نشان می‌دادند اینجا واکنش نشان ندادند. امروز روزی بود که همه باید واکنش نشان می‌دادند و عده قلیلی که سکوت کردند اتفاقا توسط طرفدارانشان مورد خشم قرار گرفتند و از آن‌ها پرسیده شد که چطور سخنی ندارند. با این حال این خون مبارک نوعی اتحاد ایجاد کرد که تا سال‌ها فرهنگ و هنر ما را سیراب خواهد کرد.

طالب‌زاده نیز در ادامه گفت: صحنه مقاومت، صحنه وسیعی است که بسیاری را نگران می‌کند و حاج قاسم، فرمانده این صحنه بود. زمانی من از نزدیک او را دیدم که حالتی عرفانی داشت. سخنرانی‌های فوق‌العاده‌ای داشت و مخاطب شناس بود و چهره جهانی او با بسیاری از چهره‌ها متفاوت بود، ما در همین چند روز با افرادی جهانی قصد مصاحبه داشتیم که پیش‌ از این حاضر به مصاحبه نبودند و یا سخت وقت می‌دادند اما پذیرفتند که درباره حاج قاسم سلیمانی حرف بزنند. او مثل یک ستاره است که کار اصلی‌اش جنگ با داعش بود. همه مدعی جنگ با داعش هستند اما او واقعا در این حوزه کار کرد.

مافی در بخش دیگر درباره تشییع پیکر حاج قاسم سلیمانی تصریح کرد: من اطمینان دارم تشییع پیکر او بعد از تشییع امام خمینی (ره) بزرگ‌ترین تشییع تاریخ ایران خواهد بود.

جزئیات تندیس «سردار شهید سلیمانی» در جشنواره ملی فیلم فجر

در بخش بعدی برنامه «نقد سینما» علیرضا سعیدی در اجرای میز خبر به رویکرد حوزه هنری هم‌زمان با شهادت حاج قاسم سلیمانی اشاره و بیان کرد که سر در سینماهای تحت مدیریت حوزه هنری به تصاویر سردار سلیمانی مزین شده است.

سپس مسعود نجفی، مدیر روابط عمومی جشنواره فیلم فجر در تماسی تلفنی درباره اضافه شدن تندیس «سردار شهید سلیمانی» به سی و هشتمین جشنواره ملی فیلم فجر عنوان کرد: همانطور که امروز اعلام شد این تندیس قرار است با یاد حاج قاسم سلیمانی، اسطوره عدالت‌ طلبان جهان اهدا شود. با موافقت رییس سازمان سینمایی، تندیس سردار سلیمانی در مراسم اختتامیه سی و هشتمین جشنواره ملی فیلم فجر به بهترین فیلم با مضمون جهاد و مقاومت به آثار حاضر در بخش مسابقه اهدا خواهد شد.

وی درباره فیلم‌های حاضر در بخش‌های مختلف عنوان کرد: در بین ۱۰ فیلم نگاه نو، آثاری هستند که این ویژگی را داشته باشند و حتی در بخش‌های دیگر و بخش مستند نیز فیلم‌هایی با این ویژگی وجود دارند که بهترین فیلم این جایزه را دریافت می‌کند.

مدیر روابط عمومی جشنواره فجر درباره اینکه اهدای این تندیس در دوره‌های بعد نیز ادامه خواهد داشت یا خیر، گفت: اهدای این تندیس برای این دوره تصمیم‌گیری شده است و ابراهیم داروغه زاده دبیر جشنواره، جزییات کامل‌تر را در آینده ارایه خواهد کرد.

نجفی در پایان درباره آخرین اخبار جشنواره ملی فیلم فجر و انتخاب سینمای رسانه‌ها توضیح داد: ما کار بررسی‌ها را به پایان رساندیم و امیدوارم طی دو روز آینده لیست متقاضیان و سینمای موردنظرشان اعلام شود و گزینه‌ای که بیشترین رای را آورده است به‌ عنوان سینمای رسانه اعلام می‌شود.

در بخش بعدی ساسان فلاح فر و محسن اردستانی رستمی مستندساز در مقابل افخمی حضور یافتند تا از خاطرات خود از حاج قاسم بگویند.

ساسان فلاح فر کارگردان مستندهایی چون «پایان ماموریت» و «خاطرات بادیه» درباره کار در حوزه ساخت مستند گفت: حدود ۲۲ مستند کار کرده‌ ام که ۹۵ درصد آن‌ها در حوزه مقاومت و اتفاقا بیشتر آن‌ها درباره لشکر فاطمیون بوده است.

وی با اشاره به «خاطرات بادیه» عنوان کرد: این مستند، تصاویر حیرت‌انگیزی از حاج قاسم دارد که اولین نمایش آن در جشنواره «سینماحقیقت» امسال بود و یک مستند ۶۱ دقیقه‌ای است که در نقاط عطف آن حضور ویژه حاج قاسم را در خط نبرد و بالای سر تک‌تک افغانستانی‌ها می‌بینیم که با آن‌ها گفتگو می‌کند و انگشتر خود را هدیه می‌کند. ما از این مستند، این احساس را که او چقدر دوست‌داشتنی است درک می‌کنیم. او به‌نوعی پدر جبهه مقاومت و پدر فاطمیون بود.

کارگردان «پایان ماموریت» اضافه کرد: اگر می‌خواهیم او را بشناسیم باید تک‌تک رزمندگان حوزه مقاومت را بشناسیم. لبنانی‌ها، سوری‌ها، عراقی‌ها و.. دوستش داشتند. او شخصیت واحدی است که همه ما را به‌ عنوان جبهه مقاومت دور هم جمع می‌کند.

محسن اردستانی رستمی نیز در ادامه عنوان کرد: من از سال ۹۲ وارد فضای مستندسازی شدم. ۹۳ به سوریه رفتم و اولین مستند به نام «معلم» را درباره لشکر فاطمیون ساختم. حاج قاسم را هیچ‌گاه از نزدیک در کشورهای دیگر ندیدم اما او را همیشه بین سخنان بچه‌های فاطمیون دیده‌ام. جنگ، سختی و تلخی دارد و ما با تک‌تک این بچه‌ها صحبت می‌کردیم. از هر چه گله داشتند روی حاج قاسم وحدت داشتند و او تنها نقطه امید آن‌ها بود. جالب است که بدانید اگر حاج قاسم از دوربین فرار می‌کرد و کمتر وارد قاب می‌شد نیروهای او هم همین‌طور بودند و کمتر حاضر به مصاحبه می‌شدند.

دغدغه تولید آثار سینمایی و تلویزیونی

این مستندساز با اشاره به دغدغه اش برای ساخت آثار سینمایی و تصویری بیان کرد: شاید فقط در فیلم سینمایی «بیست‌وسه نفر» دیده شد که او به پشت‌صحنه‌اش رفته است اما سریال «پایتخت» هم با نظر او پیش رفت و می‌خواست این دست از کارها تولید شود.

فلاح فر با اشاره به خاطره‌ای از سردار حاج قاسم عنوان کرد: من سال ۹۲ سوریه رفتم و برای آشپزی کمک می‌کردم. من آن زمان فقط از حاج قاسم چیزهایی شنیده و عکس‌هایش را دیده بودم، اما آنجا او را دیدم که روضه‌ای خوانده شد و او به پهنای صورتش اشک می‌ریخت. ما عده‌ای جوان بودیم که دور او بودیم و فرماندهان هم ایستاده بودند و او بعد از پایان آشپزی و هنگام غذا خوردن، لقمه می‌گرفت و در دهان تک‌تک آشپزها می‌گذاشت و ما این‌گونه عاشقش می‌شدیم.

اردستانی در ادامه یادآور شد: همیشه حس کرده‌ام در سینما برخی مسایل سانسور می‌شود. مثل فیلمی که شما درباره شهدای هسته‌ای می‌سازید و یا حاتمی کیا فیلمی درباره چمران می‌سازد و این‌ها سانسور می‌شود. ما در سینما فیلمی درباره تنها رییس‌جمهوری که ترور شده است یا فیلمی درباره راهپیمایی ندیده‌ایم. ما این همه ظرفیت برای ساخت آثار سینمایی داریم، این همه اسطوره داریم اما درباره حاج قاسم حرف نمی‌زنیم و نمی‌دانم من چند سال باید صبر کنم تا کسی فیلمی را در این زمینه شروع کند.

آمادگی افخمی برای ساخت سریالی درباره سردار حاج قاسم سلیمانی

افخمی نیز در ادامه به ساخت سریال «رعد و برق» که قرار است با موضوع سیل کارگردانی کند، اشاره و بیان کرد: اگر برای ساخت سریال «رعد و برق» متعهد نبودم که به‌ صورت شبانه‌روزی وقتم را می‌گیرد و اگر همین الان تلویزیون و سیمافیلم اجازه می داد حاضر بودم سریال «رعدوبرق» را زمین بگذارم و سراغ ساخت سریالی برای نمایش ارتباط و رفاقت ابومهدی المهندس و سردار سلیمانی بروم که از هم‌اکنون می‌دانم داستان جذابی هم از آن درمی‌آمد. در وسترن‌ها و کارهای سینمایی نیز چنین رفاقت‌هایی درباره دو مرد پهلوان را دیده‌ایم. با وجود اینکه سریال «رعدوبرق» آماده است اما در این لحظه این آمادگی را برای ساخت چنین سریالی دارم. در عین حال ساخت فیلم داستانی با تجربه‌هایی که شما دارید نیز کار سختی نیست.

در بخشی دیگر این برنامه روح‌الله رفیعی مستندساز و از مسئولان گروه روایت فتح در سخنانی گفت: خیلی از مستندسازان نتوانسته‌اند با لنز واید حاج قاسم را شکار کنند و همه توانسته‌اند با لنز تله از او تصویر بگیرند چون او از دوربین فراری بود و با این احوال است که محبت او این‌قدر در دل همه مردم جا گرفته است. او نمادی از یک قهرمان است و کافی است ما ذره‌ای به ملی‌گرایی اعتقاد داشته باشیم تا این قهرمان را ببینیم. او با گریه بچه‌ها گریه می‌کرد اما در مقابل دشمنان مانند کوه بود.

قابی که در آن دروغ نبود

مصطفی سیفی، مستندساز و فیلم‌بردار نیز در خاطراتی اظهار کرد: من همیشه قابی را می‌دیدم که هیچ‌گاه به من دروغ نمی‌گفت. یعنی کسی که بخواهد در مقابل دوربین نقش بازی کند و من هیچ‌گاه این حس را از حاج قاسم و دوستان او نداشتم. دی‌ماه ۸۴ که حاج احمد کاظمی شهید شد برای اولین بار او را دیدم که به‌ شدت گریه می‌کرد و من همیشه فکر می‌کردم او به‌ عنوان یک فرمانده بزرگ با این همه تجربه چرا این‌قدر گریه می‌کند. سال ۲۰۱۴ که داعش به عراق حمله کرد حاج قاسم را دوباره دیدم و آن زمان او بسیار باصلابت و در اول خط جوف الصخر بود.

امیرحسین نوروزی مستندساز نیز در سخنانی گفت: حاج قاسم سلیمانی، سردار همدانی و احمد کاظمی مردانی هستند که در کنار سلحشوری و صلابت، محبتی هم دارند. من حاج قاسم را دو بار در لانگ شات و یک بار از نزدیک دیدم. من خاطرم هست ما اختلاف‌نظری هم درباره مستند داشتیم اما او هیچ‌گاه مانع نشد که من حرفم را نزنم و اتفاقا من نزد او احساس به رسمیت شناخته شدن کردم.

وی اضافه کرد: در عراق اولین حرفی که یک عراقی می‌گوید حاج قاسم است و هم‌زمان با آن یک علامت قلب نشان می‌دهد و این دوست داشتن، راز اصلی حیات است. حاج قاسم را هم مردم دوست داشتند و برای همین حرفش برای آن‌ها حرف بود.

رفیعی در ادامه در پاسخ به سوال افخمی که با توجه به اینکه سردار سلیمانی برترین قهرمان ۴۰ ساله دوم است و چگونه قرار است درباره او مستندسازان دست به کار شوند، اظهار کرد: اگر حاج قاسم را به‌ عنوان یک نماد در نظر بگیریم خیلی از موضوعات حل می‌شود. امروز یک نعمت بزرگ ما در جمهوری اسلامی، امنیت است. حاج قاسم چشم‌هایش همیشه از فرط بی‌خوابی به‌ زور باز می‌ماند. ما باید او را در حوزه‌های مختلف سیاست، اقتصاد، علم و… تعمیم دهیم و نشان دهیم می‌توان در همان جایگاهی که هستیم قاسم سلیمانی باشیم. ما در روایت فتح این آمادگی را داریم که اگر کسی در تبیین این نماد بخواهد وارد کار شود دست او را بفشاریم.

افخمی نیز در پایان این گفتگو با اشاره به ساخت آثاری مرتبط با سردار سلیمانی گفت: بخش ابتدایی جمع‌آوری تحقیقات و مستندها توسط روایت فتح است و بخش بعدی نگارش رمان است که می‌تواند توسط حوزه هنری انجام شود.

برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه مستند بپیوندید: