«سامورایی ها در کردستان»، یک روایت سرخوشانه و مفرح از عشق به تویوتا

می‌گویند در بحث محیط زیست استفاده از وسایل نقلیه در کوهستان و مراتع باعث فرسایش هر‌چه بیش تر خاک می شود و زیست بوم‌ها را به هم می‌ریزد اما سامورایی های آهنی که آن همه راه از ژاپن کوبیده‌ و آمده‌اند تا در روستا‌های کرد‌نشین به مردم خدمت کنند، جلوه دیگری از ماشینی شدن زندگی روستاییان را به نمایش می‌گذارند که نه تنها بد نیست که حتی واجب است.

نخستین خط تولید تویوتا در ۱۹۳۷ در شهر تویوتا و در استان آیچی ژاپن راه‌اندازی شد اما ساکاشی تویودا که سال‌ها در صنایع ریسندگی فعالیت داشت در ۱۹۲۶ شروع به کار کرد و لوگوی شرکت تویودا به تویوتا تغییر یافت. تایچی اونو، پیشتاز سامانه تولید تویوتا در دهه ۱۹۵۰، اعتقاد داشت که بزرگ‌ترین مشکل آن است که هیچ مشکلی وجود نداشته باشد. او همیشه به کارکنان می‌گفت در هر موضوعی پنج بار بپرسید «چرا؟» این داستان تویوتا در جهان است اما در کشور ما داستان تویوتا شکل تازه‌ای یافته است که آن را در سامورایی‌ها در کردستان خواهیم دید.

مستند سامورایی‌ها در کردستان استعاره‌ای است از وانت‌های تویوتایی که در مسیر‌های صعب‌العبور روستا‌ها کمک حال روستاییان‌اند و آن‌ها به این ماشین‌ها عشق می‌ورزند. برخی چندین ده سال است که ماشین‌شان را دارند و حاضر نیستند آن را با وسیله دیگری تعویض کنند. کاک طاهر ۲۸ سال است که با تویوتایش همه چیز را از این سو به آن سو جابجا می‌کند و در طی این ۲۸ سال، گیربکس آن تعمیر نشده است. کاک فرج آن قدر از نام تویوتا رضایت دارد که حتی برای همسرش یک چرخ خیاطی تویوتا خریده است! برند تویوتا آن‌چنان با روستاییان این منطقه عجین است که یکی از آن‌ها شرحی وصاف در باب تاریخ و نامگذاری تویوتا در برابر دوربین روایت می‌کند. حتی تعمیرکاران منطقه نیز از خیر و برکت این ماشین‌ها بهره مند شده‌اند. یکی از آن‌ها می‌گوید اگر روزگاری این ماشین‌ها کنار گذاشته شوند او نیز مجبور است خودش را بازنشسته کند.

کار به جایی رسیده که یکی از تعمیرکاران منطقه دربازسازی بدنه تویوتا‌ها وسیله‌ای طراحی کرده که حتی لوگوی تویوتا را نیز مطابق اصل بازسازی می‌کند. یکی از فروشندگان اتومبیل می‌گوید در این منطقه امکان ندارد تویوتایی برای فروش بگذارند و بیش از بیست روز طول بکشد که فروش برود. در این منطقه گاهی تویوتاها همزمان با بازنشسته شدنش صاحبشان بازنشسته می شوند اما همچنان در خدمت نقل و انتقال خانواده فرد بازنشسته قرار دارند.

سامورایی‌ها در کردستان لحن سرخوشانه‌ای دارد و شاید از همه مهم‌تر «مزاحم» تماشاگر نمی‌شود که این دستاورد بزرگی برای فیلم است. ضمن این که نماهایی با استفاده از هلی شات نشان می‌دهد که سازندگان فیلم در پی این نبوده‌اند که باری به هرجهت نماهایی بگیرند و بعدها در مرحله مونتاژ به هم پیوند بزنند و برخی از نماهای فیلم نشان می‌دهد که برای فیلم‌برداری آن‌ها در منطقه پر فراز و نشیبی وقت صرف شده اما آن‌ها اجازه داده‌اند که مشک، خود ببوید. آن ها تماشاگران را با موضوع تنها می‌گذارند تا خود فیلم زبان باز کرده و روایتش را تعریف کند. آن‌ها اجازه داده‌اند که رانندگان اف.جی ۴۵ و لندکروز ۲ اف خود سخن بگویند. ما به عنوان تماشاگر رابطه بی واسطه‌ای با فیلم برقرار می‌کنیم. هم این که با موضوع تازه‌ای روبرو هستیم و هم این که شکل طنازانه روایت باعث می شود از فیلم فاصله نگیریم و با روایتش همراه شویم.

در یک کلام سامورایی ها در کردستان، اثر مفرح و زنده‌ای است و به ما اجازه می‌دهد با همان لحن مفرح پیش‌بینی کنیم که اگر سازندگان تویوتا فیلم را ببینند ابتدا تعظیم غرایی در برابر سازندگان خواهند کرد و شاید حتی از جیب مبارک خرج کرده و نفری یک تویوتا هم به سازندگان هدیه کنند! به این ترتیب بعید نیست که داستان فیلم بعدی سازندگان سامورایی ها در کردستان در ژاپن ساخته شود و ماجرایش این باشد که رانندگان فیلم بروند برای ژاپنی‌ها تعریف کنند که عجب ماشینی ساخته‌اند!

به قلم: شاهپور عظیمی

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: