تلاشی برای توانمندسازی زنان مهاجر/ یادداشتی بر مستند «ای کاش داد می زدم»

مستند «ای کاش داد می زدم» روایت یکی از معلمان نهضت سوادآموزی است که هدفش آموزش زنان افغانی ساکن استان سمنان می باشد. این روایت، مسائل و مشکلات ساختاری موجود در سیستم آموزش پرورش ایران را برای مهاجران افغان نشان می دهد.

مستند با شروع به کار معلم نهضت سوادآموزی که هدفش آموزش اتباع زن افغانستانی است آغاز می شود. در اولین گام با یک مانع ساختاری در سیستم آموزش و پرورش مواجه می شویم. نهضت سوادآموزی به عنوان یکی از زیرمجموعه های امر آموزش در کشور، تابع قوانین آموزش و پرورش است. پیش شرط آموزش اتباع افغان، ثبت نام و آموزش سوادآموزان ایرانی است. در طی روند روایت علاوه بر موانع ساختاری نظام آموزش کشور با موانع و مشکلات پیش روی آموزش زنان افغان به طور کاملا ملموسی آشنا می شویم. معلم نهضت در طول مستند با مراجعه تک به تک به این زنان و آشنا کردن مخاطب با وضعیت زندگی و شرایط واقعی اجتماعی و فرهنگی آنان، ابعاد مختلفی از موانع و مشکلات سوادآموزی این زنان را به ما نشان می دهد.

مستند «ای کاش داد می زدم» نمونه ی نسبتا خوبی از تحقیق کیفی در مورد یک مسأله ی اجتماعی یعنی آموزش و پرورش و آسیب اجتماعی ناشی از فقدان آن، یعنی بی سوادی و پیامدهای ناشی از آن در میان این طبقه از زنان مهاجر را نشان می دهد. همانگونه که در روند روایت، زنان از علت عدم تمایل و یا عدم امکان رفتن به نهضت می گویند رفته رفته متوجه می شویم که فقر آموزش چگونه به تثبیت جایگاه فرودست این زنان چه در خانواده و چه در اجتماع منجر گردیده است. نمونه های انتخاب شده در این پژوهش به روشنی نشان دهنده این است که ما در امر آموزش زنان مهاجر افغان، تنها با موانع ساختاری موجود در نظام آموزش و پرورش مواجه نیستیم، بلکه موانع متعددی از جمله فقر اقتصادی، فقر فرهنگی، باورهای مذهبی، جایگاه فرودست زنان در تصمیم گیری نظام خانواده ی افغان و حتی سن پایین ازدواج در میان دختران مهاجر، از موانع دیگر آموزش زنان مهاجر افغان می باشد.

همانطور که در مستند مشاهده می کنیم با وجود اعلام نهضت سوادآموزی در مورد ایجاد زمینه و همچنین تشکیل کلاس های متعدد برای مهاجرین افغان در استان های مختلف کشور، موانع متعدد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در این مسیر پابرجاست که نیاز به مطالعه و بررسی های عمیق تر و گسترده تری خواهد داشت.

از اهداف نهضت سوادآموزی و تحت سیاست های یونیسف علاوه بر سوادآموزی، تدریس مهارت های زندگی از ملزومات آموزش در این دوره است. منظور از تاکید بر آموزش مهارت های زندگی، تدریس مباحث اعتماد به نفس، ارتباطات بین فردی و مسئولیت پذیری در اجتماع می باشد، در واقع همان اهدافی که معلم نهضت سوادآموزی استان سمنان با تلاش در حال پیگیری آن است.

مستند «ای کاش داد می زدم» راوی دغدغه های امروز جامعه است. سیاست های توانمندسازی زنان در جامعه ی امروز ما بحثی به غایت مهم و اساسی است. زنان، متولیان تربیت در خانواده هستند و هرگونه آگاهی رسانی و توانمند کردن زنان، به تقویت نظام آموزشی داخل خانواده و کاهش معنادار فقر فرهنگی و درنتیجه ی آن فقر اقتصادی منجر خواهد شد. موضوع آموزش و پرورش و یادگیری حداقلی از خواندن و نوشتن از ابزارهای مهم آگاه سازی و توانمندسازی زنان در راستای زندگی خود و فرزندانشان خواهد بود که تاثیر آن بر کلیت حیات خانواده خواهد بود.

در کل مستند ای کاش داد می زدم، نمونه ی خوبی از چندوجهی بودن مسائل اجتماعی است. ضمن توجه به این نکته که زنان مهاجر این مستند، قابل اطلاق به زنان طبقات فرودست جامعه که از فقر اقتصادی و فرهنگی رنج می برند نیز هستند. زنانی که در کل ساختار قشربندی اجتماعی از جایگاه فرودست و پایینی برخوردار هستند و همانگونه که در پایان مستند شاهد هستیم گویی تنها در حاشیه ی زندگی اجتماعی قرار دارند.

امید است که با پیگیری امر آموزش و توانمندسازی زنان در زمینه های گوناگون، زنان طبقات مختلف اجتماعی در متن مناسبات زندگی خود و در متن زندگی اجتماعی، تصمیم گیرنده و تصمیم ساز باشند.

به قلم مریم بهزادپور، کارشناس علوم اجتماعی

جهت اطلاع سریع از آخرین اخبار مستند، به رسانه های اجتماعی خانه مستند بپیوندید: