جشنواره مستند نباید فقط مثبت ها را نشان دهد/ یادداشتی از محسن استادعلی، مستندساز و کارگردان

استادعلی معتقد است که در جشنواره‌ها اگر قرار باشد، شرایط به سمت انتخاب فیلم‌هایی برود که فقط موقعیت‌های مثبت را نشان می‌دهند، حضور فیلمسازان حرفه‌ای یا فیلمسازانی که حرفی برای گفتن دارند را کمرنگ می‌کند.

به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از ایلنا، محسن استادعلی (مستندساز و کارگردان) طی یادداشتی به برگزاری جشنواره فیلم‌های مستند تلویزیونی واکنش نشان داد.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

با قاطعیت می‌توان گفت داوری‌های جشنواره تلویزیونی مستند، نقش بسزایی در الگوسازی برای فیلمسازان مستند و همچنین اعتبار بخشیدن به جایزه و حضور فیلمسازان حرفه‌ای دارد. اگر جشنواره به سمتی برود که تنها فیلم‌هایی که موقعیت‌های مثبت را نمایش می‌دهند در آن پذیرفته شوند، حضور فیلمسازان حرفه‌ای کمرنگ‌تر خواهد شد.

فکر می‌کنم زمانی می‌توانیم درباره جایگاه جشنواره تلویزیونی مستند، ارزیابی درستی داشته باشیم که حداقل سه سال از برگزاری این جشنواره بگذرد. زیرا سال گذشته که جشنواره به شکل فصلی برگزار می‌شد و امسال که قرار شده سالانه برگزار شود، بسیاری در جریان برگزاری این جشنواره نیستند و باید اطلاع رسانی‌ها بیشتر شود.

چیزی که در مورد این جشنواره باید به آن توجه داشت اطلاع رسانی و آگاه کردن مستندسازان از حضور چنین جشنواره‌ای است. باید اطلاع رسانی درباره این جشنواره کمی بیشتر شود تا هم مخاطبان و هم مستندسازان در جریان برگزاری این جشنواره قرار بگیرند. چون وقتی شنیده می‌شود جشنواره‌ای در تلویزیون برگزار می‌شود، اولین فکری که به ذهن می‌آید این است که برای آثار تولید شده در تلویزیون جشنواره برگزار شده و قرار نیست اثری خارج از تلویزیون در این رقابت حضور داشته باشد. بنابراین فراخوان جشنواره باید به شکلی اطلاع رسانی شود که این موضوع برای مستندسازان قابل فهم شود.

جایزه مردمی در این جشنواره نقش مهمی ایفا می‌کند زیرا مردم از سراسر کشور در این رأی گیری مشارکت دارند. با این حال اگر بحث ممیزی را فاکتور بگیریم با توجه به شرایط سخت تلویزیون که می دانم شبکه مستند تمام تلاشش را کرده تا کمی فضا را از قبل بازتر کند، احساس می‌کنم باید بعد از دو، سه سال از برگزاری این جشنواره را قضاوت کنیم. در این صورت است که می‌شود، نتیجه برگزاری این جشنواره را دید و متوجه شد که جایگاه جشنواره تلویزیونی مستند کجاست و به چه سمت و سویی می‌رود.

نمایش آثار مستندسازان شهرهای دیگر قطعاً بر روند مستندسازی تاثیرگذار است. برای هر فیلمسازی مهم است که فیلمش نمایش داده شود حال اگر این نمایش به شکل گسترده‌تری باشد و در قاب تلویزیون نمایش داده شود، اتفاق بسیار بهتری است. حال اگر این فیلمساز، فیلم اولی هم باشد که برایش همین موضوع یک موفقیت محسوب می‌شود.

قدم بعدی برای فیلمساز، گرفتن جایزه است. در واقع جشنواره‌ها به شکل کلی با داوری‌هایشان به نوعی الگوسازی می‌کنند. اگر این الگوسازی‌ها موفق باشد، هم برای فیلم سازی که جایزه می‌گیرد یک موفقیت محسوب می‌شود و هم برای فیلم سازانی که متوجه می‌شوند چه فیلم‌هایی به عنوان الگو دیده می‌شوند. اگر غیر از این باشد نه برای فیلمساز خوب است و نه کسانی که رهرو این ماجرا هستند. هیچ جشنواره‌ای از این قاعده مستثنی نیست.

باید بپذیریم که همواره سر راه فیلمسازان مستقل، موانعی وجود دارد. یعنی ذات سینمای مستند ایجاد می‌کند که حقایق بازگویی شود و برخی از این حقایق، نقدی را بر فضاهای موجود وارد می‌کنند. اگر قرار باشد، شرایط به سمت انتخاب فیلم‌هایی برود که فقط موقعیت‌های مثبت را نشان می‌دهند، حضور فیلم سازان حرفه‌ای یا فیلمسازانی که حرفی برای گفتن دارند را کمرنگ می‌کند.

اما باید بدانیم که با در پیش گرفتن چنین روندی که تاکنون هم دور از آن عمل نشده، باعث شده‌ایم شبکه‌های برون مرزی تأمین شوند. بدون اینکه توجه کنیم جای این نوع فیلم‌ها در تلویزیون خودمان است. همین موضوع موجب ریزش مخاطبان تلویزیون شده و باید در یک شرایط برابر به همه آدم‌ها فرصت حضور دهیم و پذیرش دیدگاه‌ها و نظرات مختلف را داشته باشیم.

ایجاد کردن چنین فضایی سخت و پیچیده است اما اگر چنین فضایی در جشنواره تلویزیونی مستند ایجاد شود، طراوات خاصی پیدا می‌کنند. در این صورت همه فیلم سازان حوزه مستند علاقمند می‌شوند در این جشنواره شرکت کنند، چراکه هر فیلمسازی دوست دارد، فیلمش در وهله اول از تلویزیون کشور خودش و در سرزمین خودش نمایش داده شود. داشتن آیین نامه ثابت، زمان برگزاری مشخص و تداوم برگزاری باعث می‌شود تا یک جشنواره در تقویم فرهنگی سالانه فیلمسازان برای خودش جایی باز کند. یعنی فیلمساز می‌داند که جشنواره‌ای وجود دارد که می‌تواند فیلمش را برای آن ارسال کند.

در هر جشنواره فیلم‌ها در یک یا دو سالن و در دوره زمانی محدودی برای مخاطبان محدودی به نمایش درمی‌آیند. در تلویزیون گستردگی مخاطب بیشتر است. اگر این جشنواره تداوم درستی داشته باشد، تاثیرش بر فضای کلی مستند ما این می‌شود که فیلم‌های مختلف با در نظر گرفتن انواع سوژه، ژانر و مخاطب فرصت نمایش پیدا می‌کنند و این موضوع به چرخه تولید کمک می‌کند. به اینکه ذائقه مخاطبان را براساس رأی گیری مردمی سنجیده شود تا فیلمسازان بدانند فیلم‌ها باید به چه سمت و سویی برود.

برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه مستند بپیوندید: