«بمب ساعتی» در دستان رئیس جمهور

مستند «بمب ساعتی» با موضوع بحران صندوق‌های بازنشستگی کشور رونمایی شد. مسئولان راه‌های مختلفی برای حل بحران پیشنهاد دادند. آنها گفتند سن بازنشستگی پایین است و مردم می‌توانند بیشتر کار کنند. مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور این مستند را به آقای روحانی داده است.

به گزارش سایت خانه مستند و به نقل از باشگاه خبرنگاران پویا، مراسم رونمایی از مستند «بمب ساعتی» با موضوع چالش‌های صندوق‌های بازنشستگی دیروز در سالن 17 شهریور وزارت کار و رفاه اجتماعی برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، حسنی بندپی سرپرست وزارت کار صحبت کرد و گفت: در حال حاضر 42 میلیون نفر تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند و یک میلیون و ششصد هزار خانواده در صندوق روستایی و عشایر عضو هستند. واقعیت این است که ما با چند بحران در کشور مواجه هستیم؛ بحران کم‌آبی، محیط‌زیست، آلودگی هوا، ریزگردها و … یکی دیگر از بحران‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم بحران‌ صندوق‌های بازنشستگی است. متاسفانه تاکنون ساختار و سازمان‌دهی مناسبی برای آن تعریف نشده است. در دنیا، وقتی با چنین مشکلی مواجه شدند چند راهکار را در نظر گرفتند.

بندپی گفت: اولین کار این بود که سن بازنشستگی را بالا بردند. دقت کنید که سن بازنشستگی کنونی 30-40 سال پیش تعیین شده است که در آن زمان، امید به زندگی 56-57 سال بوده است در حالی که امروز امید به زندگی 74-76 سال است. بنابراین به نظر می‌رسد که این فاصله را باید به نوعی جبران کنیم. هم‌چنین ما در مورد قوانین از کار افتادگی بسیار دل‌رحم هستیم. اکنون 25 درصد مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی، جزو مشاغل سخت و زیان‌آور هستند و یا از کار افتاده‌اند در حالی که سن بسیار کمی دارند. اکنون چیزی در حدود 48 درصد بازنشستگان کشوری و لشگری در سن زیر 60 سال بازنشسته شده‌اند. تمام این موارد نشان می‌دهد که بار مالی که بر صندوق‌ها تحمیل می‌شود از منابعی که به آن وارد می‌شود بیشتر است و تعادل ندارد.

وی ادامه داد: صندوق‌های بازنشستگی مثل یک بحران و مانند یک بمب است که اگر به موقع به آن نپردازیم قطعا با مشکلات مواجهی روبه‌رو خواهیم شد. امیدوارم که بتوانیم راهکارهای علمی و کارشناسی برای حل این بحران پیدا کنیم. واقعیت این است که اگر کشورهای اروپایی، حلقه‌ای ایجاد کردند که در آن حلقه رفاه و آسایش برای مردم‌شان فراهم کردند، قطعا به دلیل استفاده از راهکارهای علمی و تخصصی بوده است. ما هم می‌توانیم این راهکارها را در نظر بگیریم به شرط آن که مجریان و سیاست‌گذاران ما از نظرات اساتید ما به خوبی استفاده کنند.

در ادامه کمیل سوهانی کارگردان مستند صحبت کرد و گفت: این مستند، یک کار تیمی بود و نتیجه زحمات بسیاری از دوستان بود. دفعه اولی که آقای میدری معاون وزارت کار برای ساخته شدن این فیلم با من تماس گرفتند، در جملات اولیه خود به من گفتند که مساله صندوق‌های بازنشستگی مساله‌ای شبیه به مساله آب است. بدین معنی که همان‌طور که ما منابع لایزالی در ایران داریم و شتاب‌گرانه و بی‌رحمانه به آن حمله می‌کنیم، در صندوق‌های بازنشستگی نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد. همان‌طور که بی‌رحمانه به آب‌های زیرزمینی حمله می‌کنیم و از سهم آیندگان استفاده می‌کنیم با منابعی که در صندوق وجود دارد نیز همان رفتار را می‌کنیم. همان‌طور که آب دست‌مایه سیاسیون قرار می‌گیرد تا منافع کوتاه‌مدت خود را از آن تامین کنند، در مورد پول‌هایی که در صندوق‌های بازنشستگی نیز وجود دارد همین اتفاق رخ می‌دهد. باید بگویم که ما با منابع خود نظیر آب، نفت، معادن و … به خوبی رفتار نمی‌کنیم. این موضوع در مورد پول‌هایی که در صندوق‌های بازنشستگی نیز وجود دارد در حال رخ دادن است.

این فیلم، فیلمی است که تک تک لحظاتش را دوست دارم البته ممکن است که آقای میدری یا آقای آشنا بعضی لحظات آن را دوست نداشته باشند. از همان روز اول هم که کار را با وزارت‌خانه شروع کردم اعلام کردم که قرار نیست روابط عمومی شما باشم بلکه قرار است به عنوان فیلم‌ساز و پژوهشگر مستقل وارد شوم. «بمب ساعتی» فیلمی است که از تک‌تک لحظات آن دفاع می‌کنم.

در ادامه مستند «بمب‌ ساعتی» اکران شد و پس از آن جلسه‌ای با حضور حسام‌الدین آشنا مشاور رسانه‌ای رئیس جمهور و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، احمد میدری معاون وزارت کار و علی حیدری نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی برگزار شد.

علی حیدری نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی در این نشست گفت: به نظرم بمب ساعتی از یک منظر، اسم قشنگی برای این فیلم است اما از منظر دیگر باید بگویم که ما بعضا تصمیماتی را می‌گیریم که صدایش بعدا درمی‌آید. با این حال فکر می‌کنم که بهتر بود برای این فیلم نام بمب انتحاری را انتخاب می‌کردند چرا که مدیرانی که روزگاری چنین تصمیماتی را گرفتند بالاخره نتایج این تصمیم گریبان‌شان را خواهد گرفت، مگر مدیرانی که دو تابعیتی هستند و از ایران رفته‌اند. در مورد این مستند باید بگویم که موضوع بنگاه داری بیمه تامین اجتماعی بسیار پررنگ شد. این روزها هر کس می‌خواهد به بحران صندوق‌های بازنشستگی بپردازد اول از هر چیز سراغ تامین اجتماعی می‌رود و پس از آن سراغ شستا (شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) می‌روند در حالی که واقعا این‌ چنین نیست. مطالعات علمی ثابت کرده است که وقتی موضوع بیمه در ایران مطرح شد به سرمایه‌گذاری نیز اشاره می‌شود و این روند تا به امروز ادامه دارد. بحران صندوق‌های بازنشستگی ناشی از کارکردهای صندوق‌ها است. این فیلم به گونه‌ای ساخته شده است که هر کس آن را ببیند از خود می‌پرسد که ما چرا چنین صندوق‌هایی را داریم؟ واقعیت این است که دلیل این مشکلات، موضوع دیگری است.

در ادامه حسام‌الدین آشنا مشاور رسانه‌ای رئیس جمهور و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری صحبت کرد. او گفت: باید از مستندسازان جوان تشکر کنم که به ساخت چنین فیلمی پرداختند. ساختن این مستند نه ساده است و نه کسی را مشهور می‌کند. حقیقت این است که کسانی که به دنبال فیلم‌های تبلیغاتی می‌روند وضع‌شان بسیار بهتر از کسانی است که کار تحقیقاتی انجام می‌دهند. من به عنوان یک شهروند باید بگویم که عمده سیاست‌گذاران ما همین مردم‌های عادی هستند که به دلایلی از این گیت‌ها عبور کردند و وارد مجلس و دولت شدند. وقتی آگاهی عمومی و حساسیت آن نسبت به مساله‌ای بالا می‌رود، سیاستمدار نیز از این فضا متاثر می‌شود. بنابراین اگر دانش عمومی نسبت به مساله‌ای در جامعه وجود نداشته باشد سیاستمدار هم دانش عمومی در این زمینه ندارد.

وی ادامه داد: مساله اصلی در این فیلم، مساله تعارض منافع خرد و کلان است. باید دید که منافع چه کسی و تا چه اندازه‌ای باید تامین شود. متاسفانه برای تامین منافع عده ای، به غیر قانون، رنگ قانونی زده می‌شود و اصلیت پیدا می‌کند. موضوع دیگر نیز که باید مورد توجه قرار گیرد، عدم شفافیت است. مساله عدم شفافیت یک راه جدی برای تعارض منافع است. بدانید که تا وقتی که حقوق مدیران اعلام نشود نمی‌توان فهمید که چه خبر است و بنابراین عده‌ای کباب می‌خورند و عده‌ای دیگر فقط بوی آن را می‌شنوند. عده‌ای هستند که با پول صندوق بازنشستگی به آلاف و علوف رسیده‌اند و بار خود را بسته‌اند و حتی سهم نسل بعد را نیز خورده‌اند.

آشنا به ماجرای احضار خود به قوه قضاییه اشاره کرد و گفت: خاطرم هست که در مراسمی در یکی از دانشگاه‌ها بیان کردم که اگر این وضعیت و این چنین سیاست‌گذاری‌ها ادامه پیدا کند، در آینده با فقرایی روبه‌رو هستیم که فقط زنجیر پایشان را دارند. به دلیل همین صحبت‌ها چند روز بعد به قوه قضاییه احضار شدم و مرا به جرم تشویش اذهان عمومی متهم کردند. در پاسخ به آنان گفتم مرا که فقط هشدار می‌دهم و می‌گویم مراقب باشید متهم می‌کنید در حالی که به اصل کاری‌ها چیزی نمی‌گویید. باید بگویم که مستند «بمب ساعتی» را به رئیس جمهور داده‌ام تا آن را ببیند و وارد دوره‌ای بشویم که بتوانیم آن تصمیم سخت را بگیریم.

سپس احمد میدری معاون وزارت کار صحبت کرد و گفت: این مستند پژوهش‌های فراوانی داشت و از این نظر قابل تحسین است. باید بگویم که وزارت کار برای حل این مشکل از بسیاری از نهادهای جهانی دعوت کرد تا راهکارهای تحولی خود را ارائه بدهند و از این جهت تجربیات دنیا به دست ما رسید. تاکنون رایزنی‌های گسترده‌ای انجام شده و فکر می‌کنم که بعد از این فیلم دستمان بازتر نیز بشود و بهتر بتوانیم کار کنیم. باید بگویم که این شرایط، تنها مربوط به خطای سیاست‌گذار نیست و گاهی به دلیل اشتباه اخلاقی جامعه است. برای مثال، گروه‌های مختلف به قدری به سیاستگذار فشار می‌آورند تا در نهایت او تسلیم می‌شود. زمانی بود که ما هرجا می‌رفتیم همه بازنشستگی پیش از موعد می‌خواستند. اکنون باید بگویم که ما در تهران 400 هزار خانواده بازنشسته داریم که از این رقم 33 درصد زیر 60 سال هستند، در حقیقت در سنی هستند که در هر جای دنیا سن کار است و باید به فعالیت بپردازند. متاسفانه رفاهی ایجاد شده است که بازنشسته بازنده است، دولت بازنده است و اداره بیمه نیز بازنده است. به نظرم گذر از این بحران به یک اعتراف همگانی نیاز دارد.